Μια μέρα του 1779, ένα ζευγάρι από το Λονδίνο που αναζητούσε θεραπεία για την 7χρονη κόρη του, εμφανίστηκε στο ιατρείο για την ανακούφιση των φτωχών παιδιών που υπήρχε στην περιοχή Σόχο (Soho Square Dispensary for the Relief of the Infant Poor) της αγγλικής πρωτεύουσας.

Ο πρώτος γιατρός που είδε το παιδί σκέφτηκε ότι ίσως είχε κήλη.

Ο δεύτερος είχε διαφορετική άποψη, γράφει η Alice Robb στο newrepublic.com.

«Δε χρειάζεται να κουράσω τους αναγνώστες, με πολλές λεπτομέρειες για την έκπληξη που ένιωσαν οι γονείς του παιδιού, όταν τους είπα για πρώτη φορά, ότι το παιδί τους δεν ήταν κορίτσι –όπως υπέθεταν- αλλά αγόρι» έγραψε τότε ο δεύτερος γιατρός.

Το περιστατικό αυτό ανακαλύφθηκε πρόσφατα στα αρχεία του πανεπιστημίου του Κάνσας και δημοσιεύτηκε σε τεύχος του περιοδικού Sexualities.

Στις αρχές του 2000, η Carol Warren –τότε καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο του Κάνσας- ερευνούσε την ιστορία του ηλεκτρισμού στα σπάνια βιβλία που υπάρχουν στη βιβλιοθήκη του κολεγίου, όταν παρατήρησε ένα παλιό φυλλάδιο με έναν πολύ «πιασάρικο» τίτλο: «Η περίπτωση ενός αγοριού, που λανθασμένα πίστευαν ότι είναι κορίτσι: με τρεις ανατομικές απόψεις των τμημάτων, πριν και μετά από την επέμβαση και θεραπεία». Το υπέγραφε ένας χειρούργος με το όνομα Thomas Brand.

Σύμφωνα με την έκθεση του γιατρού Brand, η οποία δημοσιεύτηκε το 1787, ο ίδιος είχε παρατηρήσει μια «ανωμαλία» στα «εξωτερικά μέρη του ασθενούς».

Μετά από περαιτέρω εξέταση, κατέληξε στο συμπέρασμα πως «η περιοχή του σώματος του παιδιού που είχε την εμφάνιση χειλιών αιδοίου ήταν στην πραγματικότητα όσχεο» και πρότεινε να γίνει «επέμβαση για να απελευθερωθεί το πέος από τον εγκλεισμό του».

Ο ίδιος έκανε κάποιες «αλλαγές» επιτρέποντας στο παιδί –το όνομα του οποίου παραμένει άγνωστο- να «ουρεί σε όρθια στάση, να φορά παντελόνια και να απολαμβάνει τα προνόμια του να είσαι άντρας».

Για την καθηγήτρια Ιστορίας της Ιατρικής στο Johns Hopkins, Mary Fissell, ο γιατρός –ο οποίος ασκούσε το λειτούργημά του στο βασιλικό νοσοκομείο του Γκρίνουιτς- «δεν ήταν κομπογιαννίτης».

Το φυλλάδιο ήταν όλο κι όλο οκτώ σελίδες και περιείχε τρεις εικονογραφήσεις της ανατομίας του παιδιού.

Ίσως να πρόκειται για μία από τις πρώτες καταγραφές επέμβασης «αλλαγής» φύλου.

«Η πρώτη περίπτωση που βρήκα στις ΗΠΑ ήταν από τη δεκαετία του 1840 και είχε γίνει στόχος αυστηρών κριτικών από τους συναδέλφους γιατρούς της εποχής» σχολίασε η συγγραφέας του βιβλίου «Bodies in Doubt: An American History of Intersex» και καθηγήτρια Σπουδών της Γυναίκας και των Φύλων στο πανεπιστήμιο του Όρεγκον, Elizabeth Reis.

Για το γιατρό Brand η επέμβαση δεν ήταν «αλλαγή φύλου», αλλά ένας τρόπος για να «επιστρέψει» το παιδί στο «αρμόζον του φύλο».

Ο Brand φαίνεται πως πίστευε ότι είναι δυνατόν να υπάρχουν μόνο δύο διακριτά φύλα. Αρνούνταν την ύπαρξη ερμαφρόδιτων, παρότι η ιδέα δεν του ήταν άγνωστη: «Ο όρος ερμαφρόδιτος γίνεται κατανοητός ως ένα ζώο, που έχει τόσο τα αρσενικά όσο και τα θηλυκά όργανα εξίσου ανεπτυγμένα. Όμως δεν υπάρχει λόγος να πιστεύει κανείς, ότι κάτι παρόμοιο μπορεί να ισχύει και στον άνθρωπο» έγραφε τότε.

Η στάση του γιατρού απέναντι στο σεξ και τα φύλα ήταν συμβατή με την κυρίαρχη άποψη της εποχής του: σύμφωνα με τους «κανόνες» του 18ου αιώνα, το σεξουαλικό φύλο ήταν ένα ιατρικό γεγονός, που δεν είχε καμία σχέση με την επιλογή ή την προσωπική έκφραση.

«Το φύλο δε θεωρούνταν ως μια μορφή ταυτότητας» εξήγησε η Warren. «Θεωρούνταν ως ένα μέρος του σώματος». Η άποψη ότι ένας άνθρωπος μπορούσε να είναι τρανσέξουαλ δεν ήταν κάτι που θα μπορούσε να «χωρέσει» στην κοινή αντίληψη του ανθρώπου, παρά μόνο δύο αιώνες αργότερα.

«Σίγουρα ήταν κάτι ασυνήθιστο για την εποχή» λέει η Fissell. Όχι όμως απαραίτητα αβάσιμο: «Στα τέλη του 18ου αιώνα, οι άνθρωποι έκαναν λίγο πιο “περιπετειώδεις” επεμβάσεις».

Τα νοσοκομεία στην Αγγλία επεκτείνονταν και δημιουργούνταν καινούρια. Οι επεμβάσεις γίνονταν ολοένα και πιο ασφαλείς και οι κανόνες υγιεινής βελτιώνονταν. Οι χειρούργοι αποκτούσαν μεγαλύτερη εμπειρία και γίνονταν πιο πειραματικοί, καθώς μάθαιναν να θεραπεύουν διάφορους τραυματισμούς από τους νέους τύπους όπλων.

Η χειρουργική επέμβαση που περιγράφει ο Brand ταιριάζει απόλυτα με τα ιστορικά αρχεία για τις πρακτικές της εποχής.

«Δεν εισβάλλει σε καμιά μεγάλη κοιλότητα του σώματος. Δεν ανοίγει την κοιλιά ή το στήθος. Οι άνθρωποι δε θα μπορούσαν να επιβιώσουν εκείνη την εποχή από κάτι τέτοιο. Παρά την ταχεία πρόοδο, οι χειρουργοί ήταν περιορισμένοι από την έλλειψη αποτελεσματικών αναισθησιών, ενώ χωρίς αντιβιοτικά αποθαρρύνονταν από την πιθανότητα, ότι οποιαδήποτε μόλυνση θα μπορούσε να αποβεί μοιραία».
 
Ορισμένοι μελετητές σχολιάζουν το χαρακτηρισμό της επέμβασης από τη Warren ως «αλλαγή φύλου». Από «τεχνικής απόψεως» πρόκειται μάλλον για υπερβολή και, στην ιστορία της σκέψης της Δύσης γύρω από τα φύλα και τη σεξουαλικότητα, σίγουρα «εκτός τόπου και χρόνου».

«Είναι κάπως αναχρονιστικό το να την αποκαλούμε ως τέτοια» ισχυρίζεται η Fissell. «Δεν ήταν αυτό που πίστευε ότι έκανε ο γιατρός» συνέχισε. Ο γιατρός δεν πίστευε ότι άλλαζε το φύλο του ασθενούς, αλλά ότι το «επισκεύαζε».

Από τα μέσα του εικοστού αιώνα, είναι ιατρικά δυνατό τα άτομα που ταυτίζονται με άλλο φύλο από αυτό που γεννήθηκαν, να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση ή ορμονική θεραπεία – η πρώτη γνωστή αλλαγή φύλου πραγματοποιήθηκε το 1930- όμως η περίπτωση που περιγράφει ο Brand δεν έχει σε τίποτε να κάνει με την προτίμηση του ασθενούς.

«Δεν εξεπλάγην καθόλου όταν διάβασα, ότι ο ασθενής δεν είχε κανένα λόγο σε όλο αυτό» ανέφερε η Reis. «Ακόμη και σήμερα, οι ακτιβιστές intersex πιέζουν τους γιατρούς να δίνουν μεγαλύτερο λόγο στα παιδιά που γεννιούνται με άτυπα ανεπτυγμένο φύλο, σε ό,τι έχει να κάνει με τον τρόπο με τον οποίο θα “θεραπευτούν” τα σώματά τους. Με άλλα λόγια, να μην υποβάλλονται σε χειρουργικές επεμβάσεις μέχρι να αποκτήσουν συναίσθηση της ταυτότητας του φύλου τους και να αποφασίσουν αν θέλουν χειρουργική ή ορμονική παρέμβαση».