«Ο χαρακτήρας – η θέληση δηλαδή να αναλαμβάνει ο καθένας την ευθύνη της ζωής του- είναι η πηγή από την οποία αναβλύζει η αυτοεκτίμηση και ο αυτοσεβασμός» έχει γράψει η Joan Didion.
Πώς όμως μπορεί ένας χαρακτήρας να καλλιεργηθεί με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε να ενισχύσει την προσωπική του αξιοπρέπεια και παράλληλα τις αρετές της εμπιστοσύνης και της αυτοεκτίμησης;
Μια απάντηση στο παραπάνω ερώτημα δίνει μέσα από το βιβλίο «Letters to a Young Artist: Straight-up Advice on Making a Life in the Arts for Actors, Performers, Writers, and Artists of Every Kind» της η καλλιτέχνης, ηθοποιός, θεατρικός συγγραφέας και παιδαγωγός Anna Deavere Smith.
Απευθυνόμενη σε ένα φανταστικό νεαρό καλλιτέχνη, η Smith στρέφεται τόσο με ρεαλιστικό ιδεαλισμό όσο και δογματική αισιοδοξία προς όσους αναζητούν την αλλαγή και την προάσπιση της κοινωνικής αλλαγής, καθώς και εκείνους που βλέπουν τους εαυτούς τους ως «φρουρούς του ανθρώπινου πνεύματος», γράφει η Maria Popova στην ιστοσελίδα brainpickings.org.
Στην εισαγωγή της ξεκινά με έναν ορισμό της έννοιας τέχνη, λέγοντας πως:
«Η τέχνη κάνει απλό κάτι πολύπλοκο. Χρειάζεται πολλή επιδεξιότητα, ανθρώπινη κατανόηση, αντοχή, θάρρος, ενέργεια και την καρδιά για να γίνει αυτό.
Απευθύνομαι στον καλλιτέχνη που είναι ξύπνιος, ή που θέλει απεγνωσμένα να ξυπνήσει.
Μέσα από αυτό το βιβλίο προσπαθώ να βοηθήσω όσους γενναίους εκεί έξω θέλουν να κάνουν τέχνη που αποζητά να ενημερώνει και να μελετά την ανθρώπινη κατάσταση: τέχνη με νόημα».
Για τους καλλιτέχνες όσο και για τα δημιουργικά πνεύματα, η Smith υποστηρίζει πως το θέμα της εμπιστοσύνης είναι τόσο σημαντικό όσο και μπερδεμένο – συχνά δεν είναι παρά ένας σημείο αναφοράς για κάτι πολύ πιο σημαντικό στην επίμονη επιδίωξη της κυριαρχίας, που καθορίζει κάθε επιτυχημένη δημιουργική προσπάθεια:
«Η εμπιστοσύνη είναι μια στατική κατάσταση. Η αποφασιστικότητα είναι ενεργητική. Επιτρέπει τόσο την αμφιβολία, όσο και την ταπεινότητα, που είναι κρίσιμες στον κόσμο του σήμερα. Υπάρχουν τόσα πολλά πουν δεν ξέρουμε και τόσα πολλά που γνωρίζουμε ότι δεν γνωρίζουμε. Το να είναι κανείς υπερβολικά σίγουρος, ή χωρίς αμφιβολίες, εμένα μου φαίνεται ανόητο.
Από την άλλη η αποφασιστικότητα είναι μια δέσμευση προς τη νίκη, μια δέσμευση ότι κανείς θα αγωνιστεί να δώσει μια καλή μάχη».
Για τη συγγραφέα το να μετρά κανείς την αυτοαξία του αναζητώντας την επιβεβαίωση σε εξωτερικούς παράγοντες, είναι σαν να δεσμεύεται σε έναν ατέρμονο κύκλο απογοήτευσης.
Πρόκειται για μια απλή παρατήρηση, που στο σύγχρονο κόσμο των «likes» είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσει κανείς.
«Στον κόσμο της τέχνης δε μπορείς να βασίσεις την αυτοεκτίμησή σου στο πόσο καλά πουλάει η δουλειά σου ή πώς γίνεται αποδεκτή. Η αυτοεκτίμηση είναι αυτό που μας χαρίζει ένα αίσθημα ευημερίας, την πεποίθηση ότι όλα θα πάνε καλά: ότι μπορούμε να χαράξουμε τη δική μας πορεία και πως μπορούμε να ταξιδέψουμε μέσα σε αυτή. Χρειαζόμαστε την αίσθηση ότι όταν όλα μοιάζουν να καταρρέουν, εμείς μπορούμε να βρούμε ένα τρόπο για να βάλουμε και πάλι τα πράγματα στη θέση τους».
Παρότι αναγνωρίζει –όπως κάνει και η σύγχρονη ψυχολογία- ότι οι βάσεις της αυτοεκτίμησης κάθε ατόμου χτίζονται κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, μέσω της ανατροφής και των πρώτων εμπειριών ενός ατόμου, η Smith τονίζει την προσωπική ευθύνη του καθενός στην «αρχιτεκτονική» του χαρακτήρα και της αυτοεκτίμησής του, υπενθυμίζοντας ότι είμαστε οι μόνοι θεματοφύλακες του δικού μας κόσμου.
«Η πραγματική αυτοεκτίμηση είναι η ολοκλήρωση των εσωτερικών αξιών ενός ατόμου με τον κόσμο που τον περιβάλλει» καταλήγει.
Άλλωστε, οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι είναι εκείνοι που θέτουν υψηλό τίμημα όχι μόνο για τον εαυτό τους, αλλά και για τους ανθρώπους γύρω τους.
