Η ιστορία των φοιτητικών εξεγέρσεων

Οι φοιτητές εξεγείρονται. Τα τελευταία χρόνια σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, αλλά και εκτός Ευρώπης, όπως στη Χιλή, τον Καναδά έχουν δημιουργηθεί φοιτητικά κινήματα που αντιδρούν στις επιταγές του νεοφιλελεύθερου μοντέλου οικονομίας (σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση των πανεπιστημίων και την αύξηση των διδάκτρων).

Τα κινήματα αυτά απέκτησαν εντυπωσιακή έκταση και έλαβαν σχεδόν εξεγερσιακό χαρακτήρα.

Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια «ξεπήδησαν» διάφορα άλλα κινήματα όπως αυτά των «Αγανακτισμένων», το κίνημα Occupy στην Αμερική, μέχρι την Αραβική Άνοιξη, με τις εξεγέρσεις που σημειώθηκαν σε Τυνησία, Αίγυπτο, τον εμφύλιο στη Λιβύη, καθώς και σε άλλες βορειοαφρικανικές χώρες και της Μέσης Ανατολής.

Κοινός τόπος όλων αυτών… η ριζική κοινωνική και πολιτική αλλαγή.

Ποια είναι όμως η «ιστορία» των φοιτητικών κινημάτων;

Από τον αποκλεισμό απόκτησης πτυχίων για τις γυναίκες στο πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ το 1897, στο Μάη του ’68, το Πολυτεχνείο και το «Χιλιανό Χειμώνα», παρακάτω παρατίθεται η ιστορία των φοιτητικών εξεγέρσεων που έμειναν στην Ιστορία, όπως τις κατέγραψε η Victoria Finan στον «Independent».

Όχι πτυχίο στις γυναίκες, πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ 1897

Σε μια κίνηση που θα προκαλούσε μεγάλο σοκ στα σημερινά φεμινιστικά, φοιτητικά κινήματα, οι άντρες φοιτητές του φημισμένου πανεπιστημίου του Κέμπριτζ εξεγέρθηκαν κατά ενός ψηφίσματος που θα επέτρεπε στις γυναίκες να αποκτούν πτυχίο από το πανεπιστήμιο. Πέταξαν από ένα παράθυρο το ομοίωμα μιας γυναίκας επάνω σε ποδήλατο -εικόνα «κλασικής» φοιτήτριας του Κέμπριτζ- και έφτιαξαν πανό με συνθήματα όπως «No Gowns for Girtonites» (το Girton ήταν ένα κολλέγιο θηλέων). Το ψήφισμα τελικά δεν πέρασε και στο άκουσμα αυτό οι άντρες φοιτητές «αποκεφάλισαν» το ομοίωμα και το πέταξαν στην πύλη του κολλεγίου θηλέων Newnham. Μόλις το 1921 επετράπη στις γυναίκες να αποκτούν «πλήρες» πτυχίο.

Το κίνημα της 4ης Μαΐου στην Κίνα, 1919

Το κίνημα της 4ης Μαΐου ξεκίνησε στο Πεκίνο, μετά από μαζικές διαδηλώσεις χιλιάδων φοιτητών, οι οποίοι έκαναν πορεία μέχρι την πλατεία Τιεν αν μεν, ως απάντηση στη σύναψη της Συνθήκης των Βερσαλλιών, σύμφωνα με διατάξεις της οποίας οι γερμανικές κτήσεις στο Σανντόνγκ (Shandong) της Κίνας μεταβιβάζονταν στην Ιαπωνία. Στις διαμαρτυρίες συμμετείχαν πάνω από 3.000 φοιτητές, ενώ πολλοί συνελήφθησαν και χτυπήθηκαν. Οι διαδηλώσεις επεκτάθηκαν σε όλη τη χώρα. Η Κίνα αρνήθηκε τελικά να υπογράψει τη Συνθήκη και ανακοίνωσε το τέλος του πολέμου με τη Γερμανία το Σεπτέμβριο του 1919. Υπέγραψε χωριστή συνθήκη με τη Γερμανία το 1921.

Διαδηλώσεις κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, 1966-9

Ίσως οι πιο γνωστές φοιτητικές εξεγέρσεις όλων των εποχών να είναι εκείνες που έλαβαν χώρα σε πολλές αμερικανικές και ευρωπαϊκές πόλεις, κατά του πολέμου στο Βιετνάμ. Στο Λονδίνο, η μεγαλύτερη διαδήλωση έγινε στις 3 Ιουλίου του 1966, όταν 4.000 άνθρωποι διαδήλωσαν έξω από την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Grosvenor Square, μαζί με 2.000 φοιτητές από το κίνημα «Youth For Peace In Vietnam». Στην Αμερική, ο Πρόεδρος Νίξον παραδέχτηκε ότι οι μαζικές αυτές διαδηλώσεις ήταν ένας από τους λόγους για τους οποίους απέσυρε τα αμερικανικά στρατεύματα το 1973.

Ο Μάης του ’68 στο Παρίσι

Ο «Γαλλικός Μάης» ξεκίνησε ως σειρά απεργιών και καταλήψεων σε διάφορα πανεπιστήμια και γυμνάσια στο Παρίσι και κατέληξε με μαζικές διαδηλώσεις εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που κατέκλυσαν τους δρόμους της γαλλικής πρωτεύουσας.

Μια ομάδα 150 περίπου φοιτητών κατέλαβε ειρηνικά το κτίριο διοίκησης ενός πανεπιστημίου στη Nanterre ενώ αυτό ήταν κλειστό, με αποτέλεσμα η διοίκηση να τους απειλήσει με αποβολή. Πάνω από 20.000 φοιτητές και καθηγητές συμμετείχαν σε πορεία διαμαρτυρίας μέχρι τη Σορβόννη (ιστορικό πανεπιστήμιο του Παρισιού), όπου η αστυνομία τους «υποδέχτηκε» κάνοντας χρήση δακρυγόνων.

Με τις φοιτητικές διαδηλώσεις ενώθηκαν τη Δευτέρα 13 Μαΐου εκείνης της χρονιάς και τα εργατικά σωματεία. Πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους.

Οι προσπάθειες της κυβέρνησης Σαρλ Ντε Γκωλ να λύσει τις απεργίες με την επέμβαση της αστυνομίας όξυναν την κατάσταση, οδηγώντας σε οδομαχίες. Ακολούθησε γενική απεργία από τους σπουδαστές και απεργίες σε όλη τη χώρα από δέκα εκατομμύρια εργαζομένους.

Ο Σαρλ Ντε Γκωλ διέλυσε την Εθνοσυνέλευση και προκήρυξε νέες κοινοβουλευτικές εκλογές για τον Ιούνιο του 1968.

Η εξέγερση στο «Garden House», 1970

Κατά τη διάρκεια της «Ελληνικής Εβδομάδας» που διοργανώθηκε στο Κέμπριτζ το 1970 με την υποστήριξη της Χούντας των Συνταγματαρχών, ορισμένοι φοιτητές εξέφρασαν την ανησυχία τους για τη δικτατορία στην Ελλάδα. Στις 13 Φεβρουαρίου εμπόδισαν όσους είχαν προσκληθεί σε δείπνο «ελληνικής βραδιάς» στο ξενοδοχείο Garden House Hotel. Επενέβη η αστυνομία και από τη συνεπακόλουθη σύγκρουση τραυματίστηκε σοβαρά ένας αστυνομικός. Έξι φοιτητές πήγαν στη φυλακή και δύο απειλήθηκαν με απέλαση.

Ο τότε πρόεδρος της Εθνικής Ένωσης Φοιτητών της Μ. Βρετανίας, Jack Straw, καταδίκασε τις τιμωρίες και ο νεαρός δημοσιογράφος Jeremy Paxman ανέφερε τα γεγονότα στη φοιτητική εφημερίδα Varsity.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, 1973

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973 ήταν μια μαζική διαδήλωση λαϊκής αντίθεσης στο καθεστώς της Χούντας των Συνταγματαρχών. Ξεκίνησε στις 14 Νοεμβρίου 1973, με κατάληψη του Μετσόβιου Πολυτεχνείου από φοιτητές που κλιμακώθηκε σχεδόν σε αντιχουντική επανάσταση και έληξε με αιματοχυσία τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου, μετά την είσοδο άρματος μάχης στο χώρο του Πολυτεχνείου. Στρατιώτες και αστυνομικοί έβαλαν με πραγματικά πυρά κατά πολιτών μέχρι και την επόμενη μέρα, με συνέπεια αρκετούς θανάτους στο χώρο γύρω από το Πολυτεχνείο, αλλά και στην υπόλοιπη Αθήνα.

«Nelson’s Picket», 1986

Η φοιτητική ομάδα «Anti-Apartheid» επί τέσσερα χρόνια ενημέρωνε όσους βρίσκονταν στη διάσημη πλατεία του Λονδίου, Trafalgar, για την άδικη φυλάκιση του Nelson Mandela. Το 1990 15.000 φοιτητές κατέκλυσαν την πλατεία στο άκουσμα της είδησης για την αποφυλάκιση του «Μαντίμπα».

Φοιτητές εξεγέρσεις τη Βρετανία για την αύξηση των πανεπιστημιακών διδάκτρων, 2010

Δεκάδες χιλιάδες φοιτητές κατέκλυσαν τους δρόμους της βρετανικής πρωτεύουσας, όταν η κυβέρνηση ανακοίνωσε τα σχέδια της γύρω από τη χρηματοδότηση των πανεπιστημίων, δίνοντας τη δυνατότητα στα εκπαιδευτικά ιδρύματα να αυξήσουν μέχρι και τρεις φορές το κόστος των διδάκτρων. Στις 10 Νοεμβρίου του 2010, 52.000 φοιτητές βγήκαν στους δρόμους του Λονδίνου. Παρά τις ογκώδεις διαδηλώσεις, το σχετικό νομοσχέδιο πέρασε.

Ο «Χιλιανός Χειμώνας», 2011-13

Η σύγκρουση του φοιτητικού κινήματος της Χιλής με την κυβέρνηση είναι γνωστή ως «Χιλιανός Χειμώνας». Καθοδηγήτριά του μια νεαρή, χαρισματική φοιτήτρια, η Camila Vallejo. Οι φοιτητές αντέδρασαν στην πρόθεση της κυβέρνησης να αυξήσει τα πανεπιστημιακά δίδακτρα, ενώ δεν έλειψαν οι συγκρούσεις με την αστυνομία. Κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεων συνελήφθησαν περίπου 1.800 φοιτητές.