Η εποχή που έμεινε γνωστή στα χρονικά ως «Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία» είναι από τις δημοφιλέστερες ιστορικές εποχές του κόσμου.
Κι ενώ γνωρίζουμε πράγματι πολλά για τα έργα και τις ημέρες των Ρωμαίων, υπάρχουν και πράγματα που ξεφεύγουν από τις συνήθεις αναπαραστάσεις της αυτοκρατορίας, περνώντας σε δεύτερο πλάνο.
Ο πολιτισμός των Ρωμαίων και η συνήθειά τους να τηρούν λεπτομερή μητρώα φέρνουν συνεχώς στο φως νέα δεδομένα για την καθημερινότητά τους, που όσο την ανακαλύπτει κανείς τόσο συνεπαίρνεται.
Ας δούμε λοιπόν μια σειρά από γεγονότα για τα καθημερινά ήθη μιας -αναμφίβολα- ιδιαίτερης κοινωνίας…
Φαλλοί
Γεγονός: Οι Ρωμαίοι φορούσαν φαλλούς ως φυλαχτά
Οι Ρωμαίοι ήταν πολλά πράγματα -πολιτισμένοι, πανίσχυροι, νομομαθείς-, ήταν ωστόσο και αρκετά δεισιδαίμονες. Για να ξορκίζουν λοιπόν τα πολλά κακά του κόσμου τους, είχαν φυλαχτά, πολλά φυλαχτά, με το φυλαχτό για την τύχη να είναι πράγματι ένας φαλλός. Ο φαλλικός συμβολισμός έπαιζε μάλιστα ιδιαίτερο ρόλο στη ρωμαϊκή καθημερινότητα, με τους πολίτες να φοράνε φυλαχτά με φαλλούς, να τους κρεμάνε στην εξώπορτά τους, ακόμα και μελωδούς κατασκεύαζαν από φαλλούς για να διώχνουν τα κακά πνεύματα. Ο φαλλός χρησιμοποιούταν ακόμα και για διακοσμητικούς λόγους, με τους φαλλικούς μελωδούς να συμπληρώνουν την εικόνα άλλοτε ενός ποδιού λιονταριού, άλλοτε των φτερών ενός πουλιού…
Εμπορικά κέντρα
Γεγονός: Οι Ρωμαίοι «ανακάλυψαν» την έννοια του εμπορικού κέντρου
Η αγορά του Τραϊανού ήταν μια κολοσσιαία ανοιχτή κατασκευή στην αρχαία Ρώμη που έπαιζε τον ρόλο μιας έννοιας που συνδέεται κυρίως με τον 20ό αιώνα: ήταν πράγματι ένα τεράστιο εμπορικό κέντρο! Το διώροφο κτίριο ήταν εγκατεστημένο στο κέντρο της περιοχής που ήταν άλλοτε η κυρίως πόλη της Ρώμης και φιλοξενούσε περί τα 150 διαφορετικά καταστήματα, με τους ρωμαίους πολίτες να απολαμβάνουν εδώ αγαθά που μεταφέρονταν από κάθε γωνιά της αχανούς αυτοκρατορίας…
Αίμα μονομάχου
Γεγονός: Οι Ρωμαίοι έπιναν αίμα μονομάχων
Ιατρικώς μιλώντας, η ρωμαϊκή κοινωνία ήταν αρκετά μπροστά από τον καιρό της, αυτό δεν σημαίνει ωστόσο ότι είχε απαλλαγεί ολότελα από τις προκαταλήψεις και την εμπειρική γνώση του παρελθόντος. Πιστευόταν λοιπόν ότι το αίμα του μονομάχου μπορούσε να θεραπεύσει την επιληψία, με την πεποίθηση να κάνει ανάρπαστο το αίμα των δύστυχων παλαιστών. Η κατάσταση είχε ξεφύγει τόσο πολύ από τον έλεγχο που όταν το νεκρό σώμα του μονομάχου απομακρυνόταν από την αρένα, το ζεστό του αίμα γινόταν αντικείμενο αγοραπωλησίας και φιλονικίας…
Αριστερόχειρες
Γεγονός: Οι αριστερόχειρες αντιμετωπίζονταν με προκατάληψη
Οι αριστερόχειρες δεν είχαν και την καλύτερη τύχη στο διάβα της Ιστορίας, το ίδιο συνέβαινε λοιπόν και στα ρωμαϊκά χρόνια. Ο αριστερόχειρας θεωρούταν αναξιόπιστος και κακότυχος, με την αρνητικότητα που αντιμετώπιζε η κοινωνία τους αριστερόχειρες να μένει παροιμιώδης. Στον μόνο γνωστό τομέα που ο αριστερόχειρας απολάμβανε ευνοϊκή μεταχείριση ήταν η αρένα, με τους αριστερόχειρες μονομάχους και το «περίεργο» στιλ πάλης τους να κάνουν τους αγώνες (ακόμα πιο) ενδιαφέροντες…
Ούρηση
Δεδομένο: Οι Ρωμαίοι συνέλαβαν ένα ιδιαίτερο φορολογικό μέτρο, τον «φόρο ούρησης»
Η συνήθεια των Ρωμαίων να καταγράφουν τα πάντα και να κρατούν εξαντλητικά και λεπτομερή μητρώα, συγκριτικά με άλλους αρχαίους πολιτισμούς, μας δίνει τη δυνατότητα να τους γνωρίσουμε καλύτερα. Ήταν λοιπόν στον 1ο αιώνα μ.Χ. όταν ο αυτοκράτορας Βεσπασιανός εγκαινίασε ένα περίεργο φορολογικό μέτρο που θα έμενε γνωστό ως «φόρος ούρησης»! Δεν απευθυνόταν βέβαια στους πολίτες, αλλά στους επιχειρηματίες των δημόσιων ουρητηρίων, κι αυτό γιατί τα ούρα ενείχαν τότε θέση εμπορεύματος. Η αμμωνία των ούρων χρησιμοποιούταν σε φαρμακευτικά σκευάσματα και κυρίως στη λεύκανση της μπουγάδας, με τους ιδιοκτήτες των ουρητηρίων να μοσχοπουλούν τα ούρα και να βγάζουν καλό μεροκάματο. Όπως λοιπόν ο φόρος στον καπνό ή ο φόρος στο αλκοόλ, ο φόρος στα ούρα είχε την πρακτική του εξήγηση…
Επίδεσμοι
Γεγονός: Κατασκεύαζαν επιδέσμους από ιστούς αραχνών
Παίρνοντας το επιστημονικό πνεύμα από τους Έλληνες, η ρωμαϊκή κοινωνία ήταν στην πρώτη γραμμή της ιατρικής έρευνας, με πολυάριθμες ανακαλύψεις και συμβολές στην προαγωγή της γνώσης. Οι Ρωμαίοι έκαναν κυριολεκτικά θαύματα στην επούλωση πληγών, εγκαινιάζοντας κάτι που θα γινόταν έκτοτε κοινός ιατρικός τόπος: τον επίδεσμο! Οι γιατροί των ρωμαϊκών λεγεώνων συνήθιζαν να περιποιούνται τα τραύματα των πολεμιστών με ένα μείγμα από μέλι, ξύδι και ιστούς αράχνης(!), με το «μετάξι» του ιστού να λειτουργεί ικανοποιητικότατα ως επίδεσμος. Πρόσφατες έρευνες μάλιστα σε ιστούς αραχνών αποκάλυψαν ότι, πέρα από την αντιβακτηριακή τους δράση, με όρους βάρους και αντοχής, ο ιστός είναι δυνατότερος ακόμα και από το ατσάλι…
Καλιγούλας
Γεγονός: Ο αυτοκράτορας που ντυνόταν γυναίκα
Ο αυτοκράτορας Γάιος, περισσότερο γνωστός ως Καλιγούλας, είναι μια από τις μελανότερες σελίδες απολυταρχικής διακυβέρνησης που γνώρισε ποτέ η Ρώμη (τουλάχιστον από όσα γνωρίζουμε γι’ αυτόν). Δεν ήταν μόνο ότι συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες πάνω του, γινόμενος ένας από τους πρώτους ηγεμόνες της Ρώμης με πραγματικά απεριόριστη δύναμη, δεν ήταν μόνο ότι αυτο-αποκαλούταν «θεός», ήταν η ασέβεια που έδειχνε σε θεσμούς και θρησκεία, αναγορεύοντας ακόμα και το άλογό του συγκλητικό και ιερέα! Ο Καλιγούλας δεν σταμάτησε ωστόσο εκεί: εμφανιζόταν μπροστά σε κόσμο ντυμένος με γυναικεία ενδύματα, την ώρα που ανάγκαζε τους φρουρούς του να επιδίδονται σε χαιρετισμούς προς το πρόσωπό του που ήταν κατάφωρα… θηλυπρεπείς!
Τουαλέτες
Γεγονός: Οι Ρωμαίοι ανακάλυψαν τα καζανάκια
Οι καινοτομίες που εισήγαγαν οι Ρωμαίοι στο αποχετευτικό σύστημα είναι λίγο-πολύ ξακουστές. Ήταν από τα πρώτα ιστορικά παραδείγματα πολιτισμών που χρησιμοποίησαν τα υπόγεια νερά για να ξεπλένουν τα απόβλητά τους, ο βαθμός ωστόσο στον οποίο ανέπτυξαν το πράγμα δεν είναι τόσο γνωστός. Η ρωμαϊκή κοινωνία διέθετε λοιπόν σύγχρονες ανέσεις, όπως εσωτερικές τουαλέτες και υδραυλικές εγκαταστάσεις, αφορούσαν ωστόσο μόνο στα ανώτατα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα. Ο ευκατάστατος ρωμαίος πολίτης απολάμβανε κρύο και ζεστό νερό στο μπάνιο του, όπως επίσης και τουαλέτες που καθαρίζονταν μηχανικά από τα περιττώματα. Η πρόοδος της ρωμαϊκής καθημερινότητας στον τομέα της υγιεινής δεν έχει όμοιό της στην ιστορική πορεία…
Σταύρωση
Δεδομένο: Η σταύρωση δεν αφορούσε στους ρωμαίους πολίτες
Όλοι γνωρίζουμε ότι η σταύρωση αποτελούσε κοινό τρόπο τιμωρίας την εποχή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, δεν αφορούσε όμως στους ίδιους τους πολίτες (εκτός κι αν επρόκειτο για υποθέσεις προδοσίας). Αν ο πολίτης της Ρώμης υπέπεφτε σε κάποιο αδίκημα, όποια κι αν ήταν η φύση του, οι ποινές που του επιβαλλόταν ήταν χρηματικό πρόστιμο ή εξορία. Αν όμως μη πολίτης της Ρώμης παραβίαζε τον ποινικό κώδικα των Ρωμαίων, ακόμα και για μικροαδικήματα, υπήρχε καλή πιθανότητα να αντιμετωπίσει τον σταυρό…
Εξωγήινοι
Γεγονός: Οι Ρωμαίοι κατέγραψαν κάποια από τα πρώτα «ντοκουμέντα» για την ύπαρξη εξωγήινης ζωής
Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι οι Ρωμαίοι είναι που «ανακάλυψαν» τους εξωγήινους, τουλάχιστον σε επίπεδο γραπτών μνημείων. Η παλιότερη γραπτή αναφορά σε εξωγήινη ζωή προέρχεται από ρωμαϊκό μητρώο του 218 π.Χ., στο οποίο αναφέρεται ότι ένας στόλος από αστραφτερά σκάφη εμφανίστηκαν να πλέουν στον ουρανό της Ρώμης! Κι αυτή δεν θα ήταν η μόνη πηγή, καθώς το 150 μ.Χ. θα επανεμφανιστεί το θέμα της απόκοσμης ζωής, μέσα από μια αναφορά που προέρχεται λίγο έξω από τη Ρώμη και μαρτυρεί ότι «ένα τέρας σαν κομμάτι κεραμικού, με ύψος 30 μέτρων, πολύχρωμο στην κορυφή που ξερνούσε πύρινες ακτίνες, προσγειώθηκε μέσα σε ένα σύννεφο σκόνης»…
