Ο κόσμος μας θα ήταν τελείως διαφορετικός χωρίς το «αλατοπίπερο» των φημισμένων αυτών δικαστικών υποθέσεων…

Όταν η Ιστορία μπλέκεται με το δικαστικό δράμα, όταν τα μεγάλα γεγονότα του κόσμου σφραγίζονται από δίκες, τότε μιλάμε αναγκαστικά για τις μεγαλύτερες δικαστικές διαμάχες του πλανήτη.

Χωρίς άλλη αργοπορία λοιπόν, ας δούμε τα δικαστήρια που έβαλαν το βουλοκέρι σε μια σειρά κορυφαίων ιστορικών γεγονότων…

Η Δίκη του Άιχμαν

Το 1960 ο πρώην αξιωματικός των SS και ένας εκ των πρωτεργατών του Τρίτου Ράιχ, ο φοβερός και τρομερός Adolf Eichmann, ξετρυπωνόταν από το «θαλάμι» του στην Αργεντινή. Έναν χρόνο αργότερα θα ξεκινούσε η πολύκροτη δίκη του σε δικαστήριο του Ισραήλ για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η υπερασπιστική του γραμμή επέμεινε να βλέπει τον Άιχμαν ως ένα απλό γρανάζι του ναζιστικού μηχανισμού, που ακολουθούσε απλώς τις εντολές των ανωτέρων του. Δεν κατάφερε βεβαίως να πείσει το πολιτικό δικαστήριο και κρεμάστηκε για τη συμμετοχή του στη γενοκτονία το 1962…

Οι Δίκες της Νυρεμβέργης

Αμέσως σχεδόν μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οι νικητές Σύμμαχοι έστησαν στην πόλη της Νυρεμβέργης το διεθνές στρατιωτικό δικαστήριο για τους πρωτεργάτες του αιματοκυλίσματος της Ευρώπης. Ανάμεσα στους ηγέτες των Ναζί και ο Hermann Goering, που πιστευόταν ευρέως ότι ήταν το Νο 2 στην ιεραρχία των Ναζί, μετά και την αυτοκτονία των Χίτλερ και Γκέμπελς. Η σειρά των δικών θα κατέληγε στη θανάτωση πολλών μελών του ναζιστικού κινήματος, ενώ άλλοι θα φυλακίζονταν ή απεναντίας θα αθωώνονταν. Η σημαντικότερη συνεισφορά ωστόσο των δικών της Νυρεμβέργης είναι ότι αποτέλεσαν δεδικασμένο στο Δίκαιο και μπορούσαν πλέον και μεμονωμένα άτομα, όπως τα κράτη, να βρεθούν ένοχοι για εγκλήματα πολέμου…

Οι δίκες της Ιεράς Εξέτασης

Για αιώνες κάτω από μουσουλμανική κυριαρχία, η Ιβηρική Χερσόνησος είχε γίνει χωνευτήρι πίστεων, πολιτισμών και παραδόσεων. Αυτό βέβαια έμελλε να αλλάξει δραματικά το 1483, όταν η ισπανική μοναρχία θα καθελκύσει στον δημόσιο βίο την Ιερά Εξέταση, σε μια προσπάθεια αποκατάστασης της καθολικής πίστης στη χώρα. Οι προσχηματικές δίκες και η αμίμητη αυστηρότητα πέρασαν στην Ιστορία: χιλιάδες άνθρωποι κατηγορήθηκαν ως αιρετικοί και καταδικάστηκαν ακόμα και ερήμην, καταλήγοντας άλλοι στη φυλακή, όπου υφίσταντο ακραία βασανιστήρια, και άλλοι θανατώνονταν επιτόπου. Η Ιερά Εξέταση βρήκε μάλιστα τον δρόμο της και στον Νέο Κόσμο, ενώ η δράση της τερματίστηκε επισήμως μόνο στον 19ο αιώνα…

Η Υπόθεση Ντρέιφους

Δεν πρόκειται απλώς για δίκη, αλλά για σκάνδαλο που συντάραξε τη Γαλλία και ακούστηκε στα πέρατα του κόσμου. Το 1894, ο Alfred Dreyfus, αξιωματικός του γαλλικού στρατού, κατηγορήθηκε ψευδώς ότι πουλούσε στρατιωτικά μυστικά στους Γερμανούς. Ο εβραϊκής καταγωγής Ντρέιφους βρέθηκε με συνοπτικές διαδικασίες ένοχος για προδοσία και καταδικάστηκε σε ισόβια. Παρέμεινε μάλιστα φυλακισμένος στην εξορία για χρόνια, παρά τις αποδείξεις για ενοχή άλλου προσώπου στην υπόθεση της διαρροής των στρατιωτικών απορρήτων. Η Γαλλία διχάστηκε σε υπέρμαχους και πολέμιους του Ντρέιφους, με τον Εμίλ Ζολά να παίρνει ανοιχτά θέση υπέρ του: το 1898 θα συντάξει μια ανοιχτή επιστολή στον γάλλο πρόεδρο με τον περίφημο πλέον τίτλο «Κατηγορώ», η οποία θα τον φέρει αντιμέτωπο με τη δικαιοσύνη για λίβελο. Το 1899 η Υπόθεση Ντρέιφους θα ξανανοίξει, με το δικαστήριο ωστόσο να εμμένει και πάλι στην ενοχή του αξιωματικού. Και έπρεπε να παρέμβει ο ίδιος ο πρόεδρος της Γαλλίας, απονέμοντας χάρη στον Ντρέιφους, για να τελειώσει η ταλαιπωρία του, πριν το Εφετείο της χώρας να τον ανακηρύξει και επισήμως αθώο το 1906. Ήταν ωστόσο το 1995, περισσότερο από 100 χρόνια από την πρώτη καταδίκη του, που αποκαταστάθηκε πλήρως το όνομά του, με τον γαλλικό στρατό να δηλώνει επισήμως ότι ο Ντρέιφους ήταν πράγματι αθώος…

Η Δίκη του Χριστού

Η δίκη του Χριστού είναι αναμφίβολα από τις σημαντικότερες δίκες της ανθρωπότητας, κι όμως οι γνώσεις μας γι’ αυτή περιορίζονται σε όσα αναφέρονται στη Βίβλο. Η Ιερουσαλήμ πέφτει λοιπόν στα χέρια των Ρωμαίων το 63 π.Χ., ενώ η επανάσταση του ντόπιου πληθυσμού το 6 μ.Χ. θα καταπνιγόταν στο αίμα, με σταύρωση και υποδούλωση χιλιάδων ανθρώπων. Λίγα χρόνια μετά ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, ανάμεσα σε άλλα που είπε, είχε προφητεύσει τον άμεσο ερχομό του Θεού. Γι’ αυτό και ο Ηρώδης, ο ρωμαίος αρμοστής της Γαλιλαίας, τον εκτέλεσε.

Εκείνα τα χρόνια έκανε την εμφάνισή του ο Χριστός και με τη διδασκαλία προσέλκυσε αρκετό κόσμο. Οι ταραχές ανάμεσα στους ισραηλίτες και τους Ρωμαίους ολοένα και κλιμακώνονταν, με τον Χριστό να μοιάζει πλέον «ταραξίας» στα μάτια του κατακτητή και εν δυνάμει υποκινητής μιας νέας εξέγερσης: η ώρα είχε έρθει για να συλληφθεί. Ό,τι συνέβη μετά δεν είναι εύκολο να ανασυγκροτηθεί ιστορικά, καθώς οι αναφορές είναι λίγες και ελλιπείς. Αυτό που ξέρουμε ωστόσο είναι ότι ο Χριστός παραδόθηκε κάποια στιγμή στον ρωμαίο έπαρχο Πόντιο Πιλάτο για εκτέλεση. Το περιστατικό με τον Βαραββά είναι επίσης γνωστό. Πρόκειται φυσικά για τη δίκη που έμελλε να αλλάξει την ιστορία του κόσμου…

Η Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης της Νότιας Αφρικής

Έπειτα από δεκαετίες που κυριαρχούσε το απαρτχάιντ, η Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης έγινε ορόσημο της προσπάθειας να χυθεί φως στα χρόνια της βίας, εκμετάλλευσης και αδικίας που είχε ζήσει η Νότια Αφρική. Η Επιτροπή ωστόσο δεν είχε ρόλο τιμωρητικό: σκοπός της ήταν η αμνηστία και η συμφιλίωση των δύο πλευρών του απαρτχάιντ. Αξιοσέβαστες προσωπικότητες της χώρας, όπως ο αρχιεπίσκοπος Desmond Tutu, πήραν μέρος στις διαδικασίες, οι οποίες ήταν άκρως σημαντικές για την ομαλή μετάβαση της χώρας σε μια πολυπολιτισμική δημοκρατία. Οι ακροαματικές διαδικασίες, που έλαβαν χώρα σε όλη τη Νότια Αφρική, αποδείχτηκαν επίπονες και όχι χωρίς αντιρρήσεις, το έργο της Επιτροπής ωστόσο χαρακτηρίστηκε από την πολιτική βούληση για δικαιοσύνη και τη μετριοπαθή στάση, αποτελώντας ιδανικό μοντέλο δικαστικής έρευνας και για άλλες χώρες που είχαν παρόμοιο τραυματικό παρελθόν…

Η Δίκη του Σωκράτη

Το 399 π.Χ. ο Σωκράτης συρόταν σε δίκη για ασέβεια και διαφθορά των νεανικών ηθών. Η αμφιλεγόμενη φήμη του φιλοσόφου, οι περίφημες διαλογικές τεχνικές του και τα φιλοσοφικά του ερωτήματα σχετικά με τους θεούς είναι που πυροδότησαν το αρνητικό κλίμα εναντίον του. Τα γεγονότα είναι λίγο-πολύ γνωστά: ο Σωκράτης καταδικάστηκε σε θάνατο, αρνήθηκε την απόδραση που του πρότειναν οι μαθητές του και υπέμεινε στωικά την ποινή του. Ήπινε το κώνειο και πέρασε στην αιωνιότητα…

Η «Δίκη των Πιθήκων»

Τον Ιούλιο του 1925, ο 24χρονος καθηγητής μέσης εκπαίδευσης John Scopes κατηγορούταν για παράβαση του πολιτειακού νόμου του Τενεσί που απαγόρευε τη διδασκαλία της δαρβινικής θεωρίας της εξέλιξης των ειδών. Η πολύκροτη «Δίκη των Πιθήκων» κατέληξε σε καταδίκη του καθηγητή, στον οποίο και επιβλήθηκε πρόστιμο 100 δολαρίων. Όταν η υπόθεση πήγε στο Εφετείο, η καταδίκη αναιρέθηκε μεν, ο νόμος παρέμεινε ωστόσο άθικτος: έπρεπε να περιμένει το Τενεσί το 1967 για να επιτραπεί η επιστημονική εξήγηση της εξέλιξης των ειδών! Η προαιώνια μάχη επιστήμης και θρησκείας έβρισκε έτσι άλλο ένα λαμπρό πεδίο αντιπαράθεσης…

Η Δίκη του Λούθηρου

Έχει ονομαστεί ευρέως ως η δίκη που γέννησε τη σύγχρονη εποχή. Στις 15 Ιουνίου 1520, ο Πάπας απείλησε ότι θα αφορίσει τον γερμανό μοναχό από την καθολική εκκλησία αν δεν αποκήρυττε 41 προτάσεις από τα αμφιλεγόμενα γραπτά του, τα οποία έβλεπαν κριτικά κάποιες όψεις της πίστης και ευαγγελίζονταν μεταρρυθμίσεις. Ο Λούθηρος όχι μόνο δεν σταμάτησε τη διδασκαλία του, αλλά καταφερόταν πλέον ανοιχτά και εναντίον του Πάπα. Ως αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης περιφρόνησης, ο μοναχός θα αφοριζόταν από την εκκλησία στις 3 Ιανουαρίου 1521. Είχε βέβαια δοθεί μια τελευταία ευκαιρία στον Λούθηρο να ανακαλέσει, όταν τον κάλεσαν σε δημόσια απολογία για τις θέσεις του, αποδείχτηκε ωστόσο αμετακίνητος. Η απόφαση που βγήκε έπειτα από έναν μήνα ήθελε τη σύλληψη του αιρετικού μοναχού και την παράδοσή του στον αυτοκράτορα για παραδειγματική τιμωρία. Το διάταγμα ωστόσο δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Κι ενώ οι μετακινήσεις του Λούθηρου περιορίστηκαν δραστικά από τότε, τα λόγια του οδήγησαν στην Προτεσταντική Μεταρρύθμιση και ό,τι ακολούθησε…

Ο Γαλιλαίος αντιμετωπίζει το Βατικανό

Σε ένα από τα κορυφαία περιστατικά της μάχης επιστήμης και θρησκείας, ένας από τους πατέρες της σύγχρονης επιστήμης θα ερχόταν αντιμέτωπος με έναν εκκλησιαστικό θεσμό απαράμιλλης αυστηρότητας: ο Γαλιλαίος θα αντιμετώπιζε την περίφημη Ιερά Εξέταση. Στις 12 Απριλίου 1633 ο Γαλιλαίος καλούταν σε δίκη για τις αιρετικές ηλιοκεντρικές του απόψεις, που έρχονταν σε τραγική αντίθεση με το γεωκεντρικό σύστημα της καθολικής εκκλησίας. Ο Γαλιλαίος αναγκάστηκε να αποκηρύξει τις κοπερνίκειες θέσεις του ενώπιον της Ιεράς Εξέτασης (σιγομουρμουρίζοντας το πασίγνωστο «κι όμως κινείται»), συνέχισε ωστόσο να ερευνά και να γράφει για το ηλιοκεντρικό σύστημα. Γι’ αυτό και στις 22 Ιουνίου η εκκλησία καταδίκασε τελικά τον Γαλιλαίο ως αιρετικό, κλείνοντάς τον σε κατ’ οίκον περιορισμό ως τον θάνατό του. Περισσότερα από 300 χρόνια αργότερα, η καθολική εκκλησία θα καθαρίσει το όνομα του Γαλιλαίου, παραδεχόμενη τελικά πως ο επιστήμονας είχε δίκιο…