Όταν οι Βίκινγκς συνάντησαν τους Αζτέκους και η γνωριμία δεν πήγε καθόλου καλά!

Επισκέφθηκαν οι Βίκινγκς το προκολομβιανό Μεξικό; Έφτασε η χάρη των τρομερών θαλασσόλυκων του ευρωπαϊκού Βορρά ως τα κεντρικά του Νέου Κόσμου, σε εποχές μάλιστα που κάτι τέτοιο φάνταζε απίθανο; Οι αναπαραστάσεις των λευκών ανθρώπων πάνω στις τοιχογραφίες του Ναού των Πολεμιστών στον αρχαιολογικό χώρο του Τσιτσέν Ιτζά (Χερσόνησος Γιουκατάν του Μεξικού) απεικονίζουν πιθανότατα τους Βίκινγκς, τους μεγάλους ναυτικούς της Ευρώπης που περιδιάβαιναν τις βόρειες θάλασσες τον καιρό που χτίστηκε ο προκολομβιανός ναός των Μάγια. Περαιτέρω αρχαιολογικά ευρήματα υποδεικνύουν ότι η τοπική παράδοση των «Λευκών Αρχόντων» που είχαν επισκεφθεί το Μεξικό πριν από τους Ισπανούς ήταν τελικά οι Βίκινγκς! Η νέα αυτή ανάγνωση των κειμηλίων των προκολομβιανών πολιτισμών αλλά και της μυθολογίας των βόρειων λαών της Γηραιάς Ηπείρου θέλει τους δυο πολιτισμούς να εγκαθιδρύουν επαφή, αν και η τελική έκβαση της ιστορίας μας μόνο αίσια δεν είναι…

Σκανδιναβικά έπη συζητούν για ταξίδια που μπορεί να κατέληξαν στο Μεξικό

Όταν ο Μοντεζούμα Β’ υποδέχθηκε τον κονκισταδόρο Ερνάν Κορτές στην αυτοκρατορία του, προσυπογράφοντας εν αγνοία του την ίδια του την πτώση, φαίνεται πως δεν ήταν η πρώτη φορά που οι Αζτέκοι έρχονταν σε επαφή με περίεργους ευρωπαίους θαλασσοπόρους. Στην ισλανδική μυθολογία αναφέρονται δύο Βίκινγκς που ταξίδεψαν ως τον Νέο Κόσμο και δεν αποκλείεται να σεργιάνισαν ως τη Χερσόνησο του Γιουκατάν. Ο πρώτος ήταν ο Björn Breiðvíkingakappi περί το 965 μ.Χ. και ο δεύτερος ο Gudleif Gudlaugson κατά το 1025 μ.Χ. Πολύ πριν από τον Λέιφ Έρικσον δηλαδή, τον βίκινγκ εξερευνητή που ανακάλυψε την Αμερική μισή χιλιετία πριν από τον Κολόμβο. Ειδικά στην περίπτωση του Breiðvíkingakappi, η ισλανδική αφήγηση είναι ιδιαιτέρως λεπτομερής για το πώς ο Βίκινγκ έπλευσε γύρω από την Ιρλανδία και κατέληξε σε μια περιοχή της αμερικανικής ηπείρου που θα μπορούσε κάλλιστα να είναι το Μεξικό. Το ισλανδικό έπος δεν είναι το μόνο, καθώς τρεις ακόμα σκανδιναβικές μυθολογίες αναφέρονται σε παρόμοιο ταξίδι στα κεντρικά του Νέου Κόσμου. Ήταν το 965 (ή 986) μ.Χ. που ο Ari Marson απέπλευσε από την Ιρλανδία με σκοπό να φτάσει στη Γροιλανδία. Έπεσε όμως σε καταιγίδα και ξεστράτισε από τη ρότα του και μέσα σε έξι μέρες είχε καταφτάσει στο Μεξικό. Αυτή η μυθολογία των λαών του ευρωπαϊκού Βορρά, τα ταξίδια του Ari Marson κοντολογίς, μπορεί να εξηγούν το πώς βρέθηκαν οι πρώτοι ευρωπαίοι λευκοί στο Γιουκατάν…

Η επιστροφή των «Λευκών Αρχόντων»

Σύμφωνα με μια ιστορικο-αρχαιολογική γραμμή σκέψης, ο Κορτές δεν κατέκτησε μόνος όλο το Μεξικό, καθώς δέχθηκε τη βοήθεια χιλιάδων αυτοχθόνων στην εκστρατεία του 1519. Σπανιόλοι και γηγενείς δημιούργησαν έναν ετερόκλητο συνασπισμό που θέλησε να απαλλαγεί από τους δυνάστες Αζτέκους και τον ζυγό της αυτοκρατορίας τους. Μερίδα ιστορικών πιστεύει ότι πολλές ντόπιες φυλές συμμάχησαν με τους κονκισταδόρες κατά των Αζτέκων καθώς οι λευκοί Σπανιόλοι αντιπροσώπευαν τη μεγάλη επιστροφή των «Λευκών Αρχόντων». Όπως είπαμε, ο Ναός των Πολεμιστών του Τσιτσέν Ιτζά υποδεικνύει αναπαραστατικά ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να είχαν αποβιβαστεί στο Μεξικό κάποια στιγμή μεταξύ 600-900 μ.Χ. Οι τοιχογραφίες δείχνουν ξεκάθαρα μαύρους, λευκούς και καφέ ανθρώπους, ενώ άλλες πάλι μαρτυρούν μάχες με τους -ξενόφερτους- λευκούς. Υπάρχει πάντως και μερίδα ιστορικών που θεωρεί τους «Λευκούς Άρχοντες» μύθο που γενικεύτηκε στο Μεξικό κατά την εποχή των κατακτήσεων του Κορτές και μπλέχτηκε με ντόπιες δοξασίες…

Ο Χορός των Γιγάντων

Στην παράδοση των Μάγια ενυπάρχει ένας τελετουργικός χορός που αντιπροσωπεύει μια προκολομβιανή μάχη μεταξύ λευκών και μαύρων στο Μεξικό. Ο Χορός των Γιγάντων εξηγεί, κατά μερίδα σκέψης, γιατί πολλές γηγενείς φυλές προσχώρησαν στις τάξεις των Ισπανών κατά της Αυτοκρατορίας των Αζτέκων. Ο Λευκός Γίγαντας πολέμησε με τον Μαύρο Γίγαντα και οι Μάγια αναβίωναν εν χορώ τα κατορθώματα του -γηγενούς- Μαύρου Γίγαντα που προσπαθούσε να λαβώσει τον Λευκό, με τη μάχη να καταλήγει στον αποκεφαλισμό του ξενόφερτου Λευκού. Ο χορός δεν τελειώνει όμως με την ήττα του Λευκού από τον Μαύρο Γίγαντα, καθώς το επόμενο επεισόδιο του Χορού των Γιγάντων θέλει έναν χορευτή να βάφεται στα λευκά και να επιστρέφει στο Μεξικό για να βοηθήσει τους αυτόχθονες να απαλλαγούν από τους Μαύρους Γίγαντες αυτή τη φορά. Ο λευκοντυμένος χορευτής αποκεφαλίζει τελικά τον Μαύρο Γίγαντα και δίνει στους λαούς την ελευθερία τους. Αν διαβάσουμε τον μύθο των Μάγια στο φόντο των τοιχογραφιών του Τσιτσέν Ιτζά, τότε αποκτούμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της λαϊκής διήγησης. Οι γηγενείς φυλές συντάχθηκαν με τους μαύρους όταν αποβιβάστηκαν στο Μεξικό οι πρώτοι λευκοί και προσπάθησαν να το καταλάβουν. Λίγο αργότερα ωστόσο οι ντόπιοι, αναγνωρίζοντας την αλαζονεία των Μαύρων Γιγάντων, συντάχθηκαν με τους λευκούς για να τους ανατρέψουν, παρά το γεγονός ότι τους είχαν βοηθήσει παλιότερα να νικήσουν τους Βίκινγκς. Ο Χορός των Γιγάντων δεν είναι έτσι παρά μια υπόμνηση στη μάχη μεταξύ μαύρων και λευκών. Οι λευκοί έχασαν την πρώτη μάχη (όπως υπαινίσσονται οι τοιχογραφίες των Μάγια στο Τσιτσέν Ιτζά) και οι Μάγια χρησιμοποιήθηκαν ως πιόνια στη σκακιέρα των μαύρων για να νικήσουν τους λευκούς εισβολείς. Μια τοιχογραφία μάλιστα δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας: ένας κατάξανθος λευκός θυσιάζεται τελετουργικά από δυο μαύρους…

Τι λένε οι Αζτέκοι

Παρά το γεγονός ότι οι γηγενείς φυλές βοήθησαν τους ντόπιους μαύρους να νικήσουν τους λευκούς εισβολείς (Βίκινγκς) στην προκολομβιανή εποχή, μέχρι να καταφτάσει στο Μεξικό ο Κορτές και οι κονκισταδόρες του, οι μαύροι ηγεμόνες -οι Αζτέκοι δηλαδή- κακομεταχειρίζονταν τις γειτονικές φυλές, γι’ αυτό και τώρα αυτές συντάχθηκαν με τους -δεύτερους- λευκούς κατακτητές. Οι Σπανιόλοι περιέγραφαν τους Αζτέκους ως εξής: «οι άνθρωποι αυτής της γης είναι καλοφτιαγμένοι, μάλλον ψηλοί παρά κοντοί. Είναι μελαψοί όπως οι λεοπαρδάλεις, με καλούς τρόπους και χειρονομίες, ιδιαιτέρως ικανοί στα περισσότερα, δυνατοί και ακούραστοι, αλλά και ταυτοχρόνως οι πιο μετριόφρονες άνθρωποι που υπάρχουν. Είναι πολύ πολεμοχαρείς και αντιμετωπίζουν τον θάνατο με τη μεγαλύτερη δυνατή αποφασιστικότητα». Τα αρχαιολογικά πειστήρια, οι περιγραφές των Μάγια και των Σπανιόλων, αλλά και τα εικονογραφικά στοιχεία από τους κώδικες των λαών της περιοχής, όλα συμφωνούν πως οι Αζτέκοι ανήκαν στη μαύρη φυλή. Παρά τις τρέχουσες δοξασίες, κάτι τέτοιο δεν μοιάζει καθόλου απίθανο, καθώς ξέρουμε πως αρκετοί παλαιο-αμερικανικοί πολιτισμοί, όπως οι Luzia και οι Naia, ήταν επίσης μαύροι. Και οι Μάγια περιγράφουν εξάλλου τους Αζτέκους «μαύρους σαν λεοπαρδάλεις και ιαγουάρους», κάνοντας ιδιαίτερες αναφορές στα «σγουρά μαλλιά» τους («Xilaan» αποκαλούν οι Μάγια τους Αζτέκους στη γλώσσα τους, «κατσαρομάλληδες» δηλαδή), ένα από τα διακριτικά χαρακτηριστικά των υποσαχάριων Αφρικανών. Για μαύρους Αφρικανούς κάνουν εξάλλου λόγο και πολλές παραδοσιακές αφηγήσεις λαών της Κεντρικής Αμερικής, όπως οι γνωστότεροι Codex Telleriano και Codex Mendoza…

Συνθέτοντας το παζλ

Στο φως όλων αυτών, ο Χορός των Γιγάντων μιλά πράγματι για τη μάχη των λευκών Ισπανών με τους μαύρους Αζτέκους, οι οποίοι περιγράφονται τόσο από τους Σπανιόλους όσο και τους Μάγια ως μαύροι και, όπως λένε τα μεγάλα αφηγήματα των λαών της περιοχής, καταδυνάστευαν τις γύρω φυλές με την παντοδυναμία της αυτοκρατορίας τους. Μέχρι να συμβούν βέβαια αυτά, οι λευκοί που περιγράφονται στα μνημεία του Τσιτσέν Ιτζά ήταν οι Βίκινγκς, ιδιαιτέρως ικανοί ναυτικοί που όργωναν τις βόρειες θάλασσες με μοναδική μαεστρία. Με εξίσου ικανό τρόπο φαίνεται πως περιδιάβαιναν και τον βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό και δεν αποκλείεται κάποια καταιγίδα να τους έφερε στις ακτές του Μεξικού. Μια καλή μερίδα ιστορικών το πιστεύει αυτό ακράδαντα, ότι οι Βίκινγκς έκοβαν βόλτες στα άγνωστα νερά του Ατλαντικού και πετάγονταν όποτε ήθελαν στον Νέο Κόσμο. Γι’ αυτό και οι τοιχογραφίες των Μάγια της Χερσονήσου του Γιουκατάν αναπαριστούν μαύρους και λευκούς να μάχονται, καθώς πιθανότατα η πληθυσμιακή σύνθεση της άγνωστης αμερικανικής ηπείρου να ήταν εντελώς διαφορετική απ’ ό,τι είχαμε αρχικά υποθέσει. Αν οι Βίκινγκς θέλησαν να φτιάξουν αποικίες στην Κεντρική Αμερική δεν το ξέρουμε, φαίνεται πάντως πως πολέμησαν με τους Αζτέκους και τις τοπικές φυλές, παίρνοντας το μάθημά τους για τον επεκτατισμό του πολιτισμού τους. Τη δεύτερη φορά που θα αποβιβαζόταν βέβαια λευκός στο Μεξικό, η ντόπια κατάσταση θα ήταν εντελώς διαφορετική, καθώς ο μεγάλος εχθρός δεν ήταν τώρα ο ξένος Ευρωπαίος, αλλά ο δυνάστης Αζτέκος…