Ο Πόλεμος του Κόλπου το 1990-1991 αφορούσε, σύμφωνα με τον πρόεδρο Μπους, «περισσότερα από μια μικρή χώρα. Είναι μια μεγάλη ιδέα, μια νέα τάξη πραγμάτων». Εξηγώντας τη λίγο παρακάτω, λέει πως αυτό θα συμβεί με «νέους τρόπους συνεργασίας μεταξύ των εθνών».
Παρά τις εμφατικές διακηρύξεις του αμερικανού προέδρου όμως, μετά το πέρας του πολέμου ο Λευκός Οίκος δεν ξαναμίλησε για τη Νέα Τάξη Πραγμάτων, τουλάχιστον όχι με την ίδια παρρησία.
Όπως ακριβώς και ο Γούντροου Γουίλσον πριν από αυτόν αλλά και ο Φραγκλίνος Ρούσβελτ, ο Μπους χρησιμοποίησε μια ρητορική που εξέφραζε τους μεγάλους στόχους της ανθρωπότητας: συνεργασία των εθνών, ειρηνική επίλυση των διαφορών και ένα δικαιότερο σύστημα για όλους.
Αυτή η Νέα Τάξη Πραγμάτων έρχεται και επανέρχεται στο στόμα των παγκόσμιων ηγετών κάθε φορά που η Ιστορία γνωρίζει μια δραματική αλλαγή ή μια μετατόπιση των κέντρων εξουσίας. Κάθε διακύμανση στην κατανομή της δύναμης επισύρει την πανάκεια της Νέας Τάξης Πραγμάτων, ένα ιδεολογικό κατασκεύασμα δηλαδή που κάνει λόγο για οικουμενικές κυβερνήσεις και συλλογικές δράσεις. Αν μένει απλά στα λόγια ή αν συμβαίνει πράγματι κάτι άλλο, μένει να αποδειχθεί.
Το 2007, στο συνέδριο του κόμματός του, ο Ντέιβιντ Κάμερον δεν μάσησε τα λόγια του: «Το άλλο χαρακτηριστικό του σύγχρονου κόσμου μας, του νέου αυτού κόσμου, είναι η έννοια της ανασφάλειας και του κινδύνου, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στις εξωτερικές σχέσεις και την ασφάλεια … O κόσμος που κάποιοι ονειρεύτηκαν … όπου οι δημοκρατικές ελευθερίες θα θριαμβεύσουν, η ελεύθερη αγορά θα προοδεύσει αργά και η νέα τάξη πραγμάτων θα επικρατήσει, αυτός ο κόσμος δεν θα συμβεί».
Την επόμενη χρονιά, στις 21 Απριλίου 2008, τη σκυτάλη πήρε ο Τόνι Μπλερ: «Χρειαζόμαστε μια ισχυρή αναβίωση της συμμαχίας μας. Η υπερατλαντική συνεργασία δεν ήταν ποτέ απλώς τα θεμέλια της ασφάλειάς μας. Ήταν τα θεμέλια του τρόπου ζωής μας … Από αυτά ξεπήδησε μια νέα Ευρώπη, μια νέα τάξη πραγμάτων, μια νέα συναίνεση για το πώς πρέπει να ζούμε τις ζωές μας».
Με τέσσερις από τους πλέον προβεβλημένους βρετανούς πολιτικούς να κάνουν λόγο τα τελευταία χρόνια για τη νέα τάξη πραγμάτων ως μια οντότητα γνωστή στην οικουμένη, μοιραία αναρωτιέται κανείς τι εννοούν οι παγκόσμιοι ηγέτες όταν μιλούν για μια έννοια που τόσο έχει συνδεθεί με σκοτεινά κέντρα αποφάσεων και μυριάδες θεωρίες συνωμοσίας.
Παρά το γεγονός ότι ο όρος έχει μπει για τα καλά στα στόματά μας, την καθημερινότητα του λαού δηλαδή, πρωτίστως ήταν μια έννοια της ακαδημαϊκής και πολιτικής κοινότητας που εξέφραζε την ανάγκη για ένα παγκοσμιοποιημένο σύστημα διακυβέρνησης που θα βασιζόταν φυσικά στις δυτικές αρετές της ισότητας, της ελευθερίας και της δημοκρατίας.
Το μεγάλο πολιτικό αφήγημα της Νέας Τάξης Πραγμάτων γεννήθηκε καιρό πριν πάρει τη σκυτάλη ο συνωμοσιολογικός λόγος, αν και οι δυο ρητορικές ούτε τόσο διαφορετικές μοιάζουν ούτε είναι εντελώς ξένες μεταξύ τους.
Και οι δυο κάνουν εξάλλου λόγο για παγκόσμια κυβέρνηση και είναι μάλιστα η έλλειψη σαφήνειας και διαφάνειας εκ μέρους των πολιτικών ισχυρισμών που δίνουν τροφή σε σκοτεινές σκέψεις για ύποπτες παρασκηνιακές συναλλαγές.
Ο Τζορτζ Μπους ο Πρεσβύτερος χρησιμοποιούσε τον όρο εντελώς ελεύθερα σε μια σειρά από περιστάσεις: «Αυτή είναι μια ιστορική στιγμή», είπε τον Ιανουάριο του 1991, «τώρα έχουμε μπροστά μας την ευκαιρία να φτιάξουμε για τους εαυτούς μας και τις μελλοντικές γενιές μια νέα τάξη πραγμάτων, έναν κόσμο που ο νόμος του δικαίου, όχι ο νόμος της ζούγκλας, θα κυβερνά τη διαγωγή των εθνών. Όταν θα πετύχουμε -και θα πετύχουμε-, θα έχουμε μια πραγματική ευκαιρία σε αυτή τη νέα τάξη πραγμάτων».
Ο διάδοχός του Μπιλ Κλίντον πήρε μετά τη σκυτάλη: «και όπως θα έλεγε και ο πρόεδρος Μπους, μια φράση που χρησιμοποιώ κι εγώ συχνά, χρειαζόμαστε μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων». Ακόμα και ο Ομπάμα ανακάτεψε την τράπουλα το 2010: «Πρέπει να διαμορφώσουμε μια διεθνή τάξη που θα ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της γενιάς μας».
Η Νέα Τάξη Πραγμάτων και οι ποικίλες εκδοχές της (παγκόσμια τάξη ή διεθνής τάξη πραγμάτων κ.λπ.) είναι κάτι απλό λοιπόν στη σύλληψη και την κατανόηση, αν και δεν φαίνεται να εξαντλείται εδώ όλη η φιλολογία γύρω από τα πλοκάμια της. Γιατί φαινομενικά σημαίνει μεν έναν νέο τρόπο οικουμενικής διακυβέρνησης του κόσμου μέσω ενιαίων πολιτικών και οικονομικών συστημάτων, οι πολιτικοί ωστόσο δεν μπήκαν ποτέ στον κόπο να εξηγήσουν πώς θα συμβεί αυτό.
Όταν ένας εκλεγμένος ηγέτης μιλά για τη Νέα Τάξη Πραγμάτων, μιλά ουσιαστικά για μια μετατόπιση στη δομή του πολιτεύματος αλλά και στον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν τα έθνη με την παγκόσμια κοινότητα. Την ίδια ώρα, τα εθνικά σύνορα παραμένουν, όπως παραμένουν τα τοπικά νομίσματα και οι στρατοί. Κι έτσι οι πολιτικοί που μιλούν φυσικότατα για τη Νέα Τάξη Πραγμάτων είτε την παρακολουθούν να συμβαίνει ως εξωτερικοί θεατές (όπως θέλει η συνωμοσιολογική Νέα Τάξη) είτε οι αναφορές τους εξαντλούνται στη σφαίρα του οράματος, σαν ένα οικουμενικό κάλεσμα για παγκόσμια συνεργασία δηλαδή.
Όταν όμως η πολιτική ηγεσία μιλά ή καλεί σε Νέα Τάξη Πραγμάτων, δεν συνειδητοποιεί ότι αυτή η έννοια της παγκόσμιας διακυβέρνησης προκαλεί στους πολίτες ρίγη ανατριχίλας. Γιατί αυτοί εκλέγουν εθνικές κυβερνήσεις και όχι οικουμενικά συμβούλια! Η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα καλό βήμα προς αυτή, την αθώα, Νέα Τάξη Πραγμάτων; Μια απομάκρυνση από το εθνικό προς το γενικότερο ευρωπαϊκό δηλαδή με σκοπό να απαλλαγεί η Γηραιά Ήπειρος από τον «πατριωτισμό» που είχε βουτήξει τον κόσμο στον όλεθρο και το αίμα του Β’ Παγκοσμίου;
Η Ε.Ε. μετατράπηκε σε κινητήριο μοχλό της παγκοσμιοποίησης, σε μια αέναη διαδικασία να οικοδομηθεί μια καλοδουλεμένη Νέα Τάξη (ευρωπαϊκών) Πραγμάτων. Αυτό όμως δεν έκανε και κάθε αυτοκρατορία του παρελθόντος, εγκαινιάζοντας τη δική της οικουμενική ειρήνη που με σημερινούς όρους θα τη λέγαμε Νέα Τάξη Πραγμάτων; Γιατί λοιπόν ο πολιτικός στίβος μιλά συνεχώς για μια ανολοκλήρωτη έννοια που πρέπει να δουλέψουμε σκληρά για να πετύχουμε και όχι για μια παγιωμένη κατάσταση που μας έχει παραδοθεί εδώ και χρόνια με την παγκοσμιοποιημένη οικονομία και την κοινή ιδεολογική καταγωγή της Δύσης;
Η Νέα Τάξη Πραγμάτων δεν αφορούσε ποτέ ως όραμα μόνο στον πολιτικό λόγο των καπιταλιστικών δημοκρατιών, μιας και μπήκε στο στόμα ακόμα και των σοβιετικών ηγετών! Ο ίδιος ο Γκορμπατσόφ χρησιμοποίησε τον όρο μετά το πέρας του Ψυχρού Πολέμου για να καθορίσει τα οράματα αλλά και τη φύση του κόσμου μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού. Ο Γκορμπατσόφ μίλησε για πνεύμα συνεργασίας μεταξύ των υπερδυνάμεων του πλανήτη, η ρητορεία του δεν φαινόταν ωστόσο να εξαντλείται σε ιδεολογικό επίπεδο.
Ο Γκορμπατσόφ έφτασε πολύ κοντά στα «14 Σημεία» του Γουίλσον, αλλά και στα όνειρα του Ρούσβελτ και του Τσόρτσιλ για τη συμμαχική συνεργασία το 1941, ακόμα και στον Μάρσαλ και τον Τρούμαν όταν οραματίζονταν το ΝΑΤΟ, αφήνοντας τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ με το στόμα ανοιχτό στις 7 Δεκεμβρίου 1988, όταν παρέθεσε μια μακρά λίστα ιδεών και προτάσεων για τη δημιουργία μιας Νέας Τάξης Πραγμάτων!
Κεντρική έννοια μάλιστα στο αφήγημα του Γκόρμπι ήταν η απο-ιδεολογικοποίηση των εθνών και η απο-επένδυση των σχέσεών τους, ως ο μόνος ικανός μηχανισμός δηλαδή που θα οδηγούσε στην πραγματική ολοκλήρωση της Νέας Τάξης Πραγμάτων. «Για να γίνει πραγματικότητα ένας νέος τύπος προόδου ανάμεσα στον κόσμο, όλοι πρέπει να αλλάξουμε. Η ανοχή είναι το άλφα και το ωμέγα της νέας αυτής τάξης πραγμάτων», σημείωνε δύο χρόνια αργότερα, τον Ιούνιο του 1990.
Φαίνεται πάντως πως ούτε η Βορειοατλαντική Συμμαχία ούτε ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ή ο προκάτοχός του, η Κοινωνία των Εθνών) ικανοποιούσαν τους παγκόσμιους ηγέτες ως μορφές της Νέας Τάξης Πραγμάτων. Από την εξίσωση έλειπε άλλωστε κάτι: το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Κι έτσι η παγκοσμιοποίηση (ή ακόμα και ο παλιότερος -μαρξιστικός- διεθνισμός) ήταν πάντα κάτι διαφορετικό από τη Νέα Τάξη Πραγμάτων και οι ηγέτες είχαν προφανώς επίγνωση, νιώθοντας πως δεν καλύπτονται από τις ιδεολογικές συνιστώσες του όρου. Κι αυτό που έλειπε ήταν, θα το ξαναπούμε, το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Το καλοκαίρι μετά την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003, ο επενδυτικός κολοσσός JP Morgan Chase ανέλαβε τη λειτουργία της Τράπεζας Εμπορίου του Ιράκ, παρέχοντας έτσι πρόσβαση στους Δυτικούς σε τεράστιες πετρελαιοπηγές. Η JP Morgan διαχειρίστηκε δισεκατομμύρια δολάρια σε εξαγωγές και εισαγωγές και διηύθυνε την τράπεζα για τρία χρόνια, προεδρεύοντας στο συμβούλιό της με 13 ακόμα δυτικές τράπεζες (που αντιπροσώπευαν ισάριθμες χώρες).
Αυτή η γειτνίαση της (αθώας) Νέας Τάξης Πραγμάτων με το μεγάλο κεφάλαιο είναι που δίνει κατά πολλούς αναλυτές την πλήρη εικόνα του όρου, αλλάζοντας άρδην τη φύση της και φέρνοντάς τη επικινδύνως κοντά με τα όσα συνωμοσιολογικά τής καταμαρτυρούν. Ο Τόνι Μπλερ, εξάλλου (που τον αναφέραμε παραπάνω), που παραπλάνησε τη βρετανική κοινωνία για την εισβολή στο Ιράκ to 2003, πληρωνόταν 2 εκατ. λίρες τον χρόνο ως σύμβουλος, μαντέψτε, της JP Morgan!
Κάτω από το φως των παρασκηνιακών οικονομικών συναλλαγών Μπλερ και μεγαλοτραπεζιτών, το όραμά του για Νέα Τάξη Πραγμάτων δεν αφορούσε ποτέ στην ειρηνική συνύπαρξη και την παγκόσμια συνεργασία (ή τουλάχιστον όχι μόνο), καθώς τα υστερόβουλα κίνητρά του πληρώθηκαν και με το παραπάνω.
Ο σύμβουλος του Μπλερ σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, Ρόμπερτ Κούπερ, αποκάλυψε αργότερα το σχέδιο του βρετανού πρωθυπουργού περί Νέας Τάξης Πραγμάτων. Πώς το είπε; Ιμπεριαλισμό! «Αυτό που χρειάζεται είναι ένας νέος τύπος επεκτατισμού, συμβατός με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις κοσμοπολίτικες αξίες».
Όλες εξάλλου οι εισβολές στη Μέση Ανατολή έτσι δεν πουλιούνται; Στέφοντας τη Δύση αυτόκλητο θεματοφύλακα της ειρήνης και της δημοκρατίας του πλανήτη; Για Νέα Τάξη Πραγμάτων μιλούσε συνεχώς και ο αντιπρόεδρος του Μπους του Νεότερου, Ντικ Τσέινι, και η δική του περιπέτεια με το Ιράκ έδωσε σε αδρές γραμμές το γενικό περίγραμμα του όρου.
Όπως θα θυμάστε, ο Τσέινι ήταν το αφεντικό της Halliburton πριν καν γίνει αντιπρόεδρος στην κυβέρνηση Μπους, ο οποίος όταν εισέβαλε στο Ιράκ παρέδωσε τη χώρα στην εταιρία του συνεργάτη του, κάνοντάς τον πλουσιότερο κατά μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ακόμα.
Κι αν επιχειρηματικός κόσμος και πολιτική ζωή πήγαιναν ανέκαθεν χέρι-χέρι, φαίνεται πως στην πολιτική Νέα Τάξη Πραγμάτων οι σχέσεις είναι κάτι παραπάνω από προφανείς, δίνοντας έτσι την πλήρη υπόσταση της έννοιας.
Το πραξικόπημα του 1953, για παράδειγμα, κατά του δημοκρατικά εκλεγμένου ιρανού πρωθυπουργού, Μοχάμεντ Μοσαντέκ, ενορχηστρώθηκε από τις αμερικανικές και βρετανικές μυστικές υπηρεσίες όχι για να φέρουν την ειρήνη και τη δημοκρατία στην περιοχή, αλλά για να υφαρπάξουν από το Ιράν τα κοιτάσματα πετρελαίου του και να προστατεύσουν ταυτοχρόνως τα συμφέροντα της BP. Σήμερα το Ιράν παραμένει απειλή, τώρα πυρηνική, και οι λόγοι παραμένουν προφανώς οι ίδιοι.
Μήπως είναι η οικονομική και επιχειρηματική ελίτ αυτή που πρωτοστατεί στην «πολιτική» Νέα Τάξη Πραγμάτων και την παγκόσμια διακυβέρνηση που ευαγγελίζεται, επιστρατεύοντας ιδεολογικά και ρητορικά σχήματα για να θολώνουν τα νερά; Μήπως η οικουμενική ειρήνη, η ελευθερία και η δημοκρατία δεν είναι παρά ωραίες λέξεις για να προωθηθούν υστερόβουλοι σκοποί από κέντρα αποφάσεων που αντιστρατεύονται το γενικότερο καλό;
«Θα έχουμε μια παγκόσμια κυβέρνηση είτε σας αρέσει είτε όχι. Η μόνη ερώτηση είναι αν αυτή η κυβέρνηση θα προκύψει με κατάκτηση ή συναίνεση», διατυμπάνισε ο τραπεζίτης James Warburg στις 17 Φεβρουαρίου 1950 σε εξεταστική επιτροπή της αμερικανικής Γερουσίας!
Και με τέτοια διαπλοκή πολιτικής εξουσίας και οικονομικών παραγόντων, αξίζει να διερευνήσουμε περαιτέρω τις ιστορικές ρίζες της Νέας Τάξης Πραγμάτων, από τις πρώτες και αθώες διακηρύξεις της μέχρι και το εντελώς συνωμοσιολογικό περίβλημά της. Αυτό είναι το ξεκίνημα μιας σειράς άρθρων πάνω στο θέμα, ώστε να δούμε τι είναι τελικά αυτή η περιβόητη Νέα Τάξη Πραγμάτων και οι νεοταξίτες αρχιερείς της…
