Γιατί οι δημοσιογράφοι δεν κατάφεραν να προβλέψουν την νίκη του λαϊκιστή Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ; Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα οποία ο νεοεκλεγείς πρόεδρος έχει χαρακτηρίσει διεφθαρμένα και ανέντιμα, επιδίδονται σήμερα σε μια ενδοσκόπηση με επίκεντρο την κάλυψη της εκλογικής αναμέτρησης.

Η «δωρεάν διαφήμιση» από την οποία επωφελήθηκε κατά την έναρξη της εκστρατείας του συνέβαλε στη νίκη του; Κατόπιν, ο ανοικτός πόλεμος που κήρυξε ο μεγιστάνας στα ΜΜΕ, ο οποίος τροφοδότησε την δυσπιστία της κοινής γνώμης προς εκείνα, αύξησε τους υποστηρικτές του;

Αυτή η εκστρατεία υπήρξε «μια τεράστια αποτυχία» για τους δημοσιογράφους, εκτιμά η Μάργκαρετ Σάλιβαν, αναλύτρια των ΜΜΕ της εφημερίδας Washington Post. «Ας μιλήσουμε με ειλικρίνεια, τα ΜΜΕ έχασαν το ραντεβού με την ιστορία».

«Στην πραγματικότητα πολλοί Αμερικανοί ήθελαν κάτι το διαφορετικό. Και, μολονότι οι ψηφοφόροι το φώναξαν ή ακόμα κι ούρλιαξαν για αυτό, η πλειονότητα των δημοσιογράφων δεν τους άκουσε».

Για τον ειδικό στα ΜΜΕ της εφημερίδας New York Times Τζιμ Ράτενμπεργκ η πλειονότητα των εφημερίδων και των τηλεοπτικών δικτύων δεν κατανόησε τον «περίπλοκο παλμό» της Αμερικής.

Σύμφωνα με τον ίδιο, ο Τύπος «δεν κατάφερε να ανιχνεύσει την οργή που έβραζε μιας μεγάλης μερίδας του αμερικανικού εκλογικού σώματος, των πολιτών που ένιωθαν παραγκωνισμένοι από μια οικονομική ανάκαμψη η οποία δεν είχε ωφελήσει παρά ορισμένους, των πολιτών που ένιωθαν προδομένοι από τις εμπορικές συμφωνίες τις οποίες έβλεπαν ως απειλή για την απασχόληση και (των πολιτών) που ένιωθαν προσβεβλημένοι από τις ελίτ της Ουάσιγκτον, της Γουόλ Στριτ και των μεγάλων ΜΜΕ».

Εκτεθειμένος χωρίς κανένα φίλτρο

Ο επιχειρηματίας διατηρεί περίπλοκες σχέσεις με τα ΜΜΕ από την αρχή της κούρσας του για τον Λευκό Οίκο τον Ιούνιο του 2015.

Τον βοήθησε βέβαια η «τεράστια έκθεση (στα ΜΜΕ), από πολύ νωρίς και χωρίς κανένα φίλτρο» κατά τη διάρκεια της διαδικασίας των προκριματικών εκλογών, επισημάνει η Σάλιβαν.

Ο δισεκατομμυριούχος επίσης ωφελήθηκε από τη δωρεάν διαφήμιση, αξίας 2,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων, η οποία τον βοήθησε να πάρει το χρίσμα του κόμματός του ενάντια σε κάθε πρόβλεψη, σύμφωνα με κάποιους άλλους αναλυτές.

Ο καθηγητής επικοινωνίας Κρις Ουέλς του πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν είχε επισημάνει σε μια έρευνα στις αρχές του 2016 ότι ο επιχειρηματίας κατάφερε να μονοπωλήσει την προσοχή των ΜΜΕ χάρη στις προκλητικές ή αντισυμβατικές τοποθετήσεις του, τις οποίες πολλές φορές αναμετέδιδαν τηλεοπτικά δίκτυα και αναδημοσίευαν εφημερίδες, αυξάνοντας το κοινό του.

«Ο Τραμπ κατάφερε μόνος του να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της ενημέρωσης καθώς διείσδυσε στον κύκλο της επικαιρότητας (…) και διείσδυε τακτικά, με ιστορίες και πρωτοβουλίες οι οποίες στο τέλος καθόρισαν τις συνθήκες της κάλυψης» καταδεικνύει αυτή η μελέτη.

Επιπλέον, άλλοι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι τηλεοπτικά δίκτυα όπως το CNN, το Fox και το MSNBC, που αγωνίζονταν να κρατήσουν αμείωτο το ενδιαφέρον των τηλεθεατών τους, κατάφεραν και «αναζωογονήθηκαν» κατά τη διάρκεια αυτή της εκστρατείας, χάρη κυρίως στον Τραμπ.

Από την άλλη, ο Νταν Κένεντι, καθηγητής δημοσιογραφίας στο πανεπιστήμιο Νορθίστερν, υποστηρίζει ότι είναι άδικο να ασκείται κριτική στα ΜΜΕ για το πως «μετέφρασαν» τις προθέσεις του εκλογικού σώματος, καθώς η υποψήφια των Δημοκρατικών Χίλαρι Κλίντον έχει συγκεντρώσει μεγαλύτερο αριθμό ψήφων όμως όχι τον επαρκή αριθμό εκλεκτόρων, που θα της χάριζε τη νίκη.

«Τα ΜΜΕ έκαναν περισσότερο καλή δουλειά επισημαίνοντας τα ελαττώματα της προσωπικότητας του Ντόναλντ Τραμπ».

Ωστόσο, ο ίδιος αναλυτής προσθέτει ότι ο μεγιστάνας των ακινήτων «κατανόησε καλύτερα τον ρόλο των ΜΜΕ στην δημόσια ζωή κι αποδείχθηκε ικανός να τον εκμεταλλευτεί υπέρ του προκειμένου να αναδειχθεί σε αστέρα».

«Τα δημοσιεύματα δεν μιλούσαν παρά για εκείνον».

Όταν ωστόσο ο Τύπος κράτησε μια επιθετικότερη στάση απέναντί του, με επίκεντρο τα οικονομικά του και τις γυναίκες, ο Ντόναλντ Τραμπ κατήγγειλε τα «ψέματα» των «διεφθαρμένων» ΜΜΕ.

Μια θέση που επέτεινε τη δυσπιστία των πολιτών απέναντι στους δημοσιογράφους. Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση του Gallup φέτος, μόλις το 32% των Αμερικανών δήλωσε ότι εμπιστεύεται τα ΜΜΕ προκειμένου να «του δώσουν πληροφορίες με ολοκληρωμένο, δίκαιο και ακριβή τρόπο».

Κι ακόμα κι όταν τα μεγάλα ΜΜΕ επέλεξαν μια αρνητική κάλυψη της εκστρατείας του Ρεπουμπλικανού υποψηφίου, εκείνος επιδόθηκε σε έναν «αντίλογο» χρησιμοποιώντας κυρίως τους ιστοτόπους κοινωνικής δικτύωσης, κάτι που τον βοήθησε να πείσει τους ψηφοφόρους ή ακόμα και να τους κινητοποιήσει.

Σύμφωνα με τον Ουέλς, ο Ντόναλντ Τραμπ ελέγχει ένα «υβριδικό μιντιακό σύστημα» συνδυάζοντας δημόσιες εκδηλώσεις και μηνύματα στο Twitter «που ωθούν τους υποστηρικτές του να διαδίδουν τον λόγο του και να δημιουργούν νέες ιστορίες στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης».

Ο Ντόναλντ Τραμπ κατέκτησε τον Λευκό Οίκο έχοντας αναπτύξει «μια ξεκάθαρη εχθρικότητα προς τους δημοσιογράφους παρά την έκθεσή του προς τα ΜΜΕ στα οποία στηρίχθηκε» σύμφωνα με τον Ντέιβιντ Φόλκενφλικ, ειδικό στα ΜΜΕ του ραδιοφωνικού δικτύου NPR.