Τα απολιθωμένα αποτυπώματα είναι εξαιρετικά σπάνια κι αυτό είναι δυστύχημα, μιας και είναι σωστός πληροφοριακός θησαυρός για τους μακρινούς μας προγόνους.
Γιατί αποκαλύπτουν πολλά τόσο για το ανθρώπινο παράστημα και τις πρωτόγονες κοινωνίες όσο και για το κλίμα της εποχής, επιτρέποντάς μας να βαδίσουμε κυριολεκτικά στα βήματα του ανθρώπινου παρελθόντος.
Κάθε νέο αποτύπωμα που έρχεται στο φως είναι λοιπόν μεγάλη ιστορία, καθώς κάνει ακόμα πιο έντονα τα κενά στη γνώση μας για τους προγόνους μας, αφήνοντας λες όλα τα μυστήρια της ανθρώπινης ιστορίας να απελευθερωθούν μονομιάς…
Οι Πατημασιές του Λαετόλι: η ανακάλυψη της όρθιας στάσης!
Ήταν το 1976 όταν η διαπρεπής ανθρωπολόγος Μαίρη Λίκι ανακάλυψε τα παλιότερα ανθρώπινα ίχνη ποδιών του κόσμου. Σχηματισμένα πάνω στην ηφαιστειογενή τέφρα του Λαετόλι της Τανζανίας, χρονολογούνται πριν από 3,6 εκατ. χρόνια και ανήκουν σε προϊστορικές ανθρωπίδες και συγκεκριμένα σε έναν πανάρχαιο ανθρωποειδή πίθηκο.
Ηφαιστειακή έκρηξη έθαψε και διατήρησε τις πατημασιές του Αυστραλοπίθηκου, που φαίνεται να ανήκουν σε τέσσερα διαφορετικά μέλη.
Οι έντεκα πατημασιές είναι τα αρχαιότερα αποτυπώματα που έχουν βρεθεί ποτέ. Πλέον αποδίδονται στο είδος Australopithecus afarensis, το πρώτο μάλλον που περπάτησε με εντελώς διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι οι χιμπαντζήδες ή οι γορίλλες, όπως υποδεικνύουν τα τρισδιάστατα εικονικά αντίγραφα των αποτυπωμάτων που δημιούργησαν οι ερευνητές.
Η ανακάλυψη λογίστηκε σπουδαιότατη, μιας και φανερώνει ένα τεράστιο εξελικτικό άλμα στην ανθρώπινη ιστορία. Είναι ένα ολοζώντανο στιγμιότυπο της ζωής των προγόνων μας που έβαλε τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση, μιας και η επιστήμη είκαζε πως το περπάτημα σε όρθια στάση και χωρίς την παραμικρή βοήθεια των χεριών εμφανίστηκε δύο εκατομμύρια χρόνια αργότερα από όσο θέλουν τα συγκεκριμένα απολιθώματα…
Οι Πατημασιές της Εύας
Ίχνη πελμάτων που ανακαλύφθηκαν το 1997 σε ένα απομονωμένο πέρασμα στη δυτική ακτή της Νότιας Αφρικής παραμένουν οι παλιότερες πατημασιές του Homo sapiens. Χρονολογημένες πριν από 117.000 χρόνια, ό,τι περιέχουν είναι εντελώς σύγχρονο σε ανθρώπινους εξελικτικούς όρους.
Το μόνο παράξενο είναι το ύψος του ανθρώπου που τις άφησε, μιας και υπολογίστηκε στο 1,40 μέτρα. Παρά το μικρό παράστημα και τη γυναικεία μάλλον φύση του προγόνου μας, το άτομο πρέπει να ήταν ενήλικας, ο οποίος φαίνεται πως κάτι μετέφερε, είτε ένα μωρό στην αγκαλιά είτε κάποιο ζώο επιστρέφοντας από κυνήγι.
Και μιας και ξέρουμε με σχετική βεβαιότητα πως όλοι οι σημερινοί άνθρωποι προερχόμαστε από μια συγκεκριμένη ομάδα Αφρικανών που έζησε κάπου στο 100.000-300.000 π.Χ. (Γενετική Εύα ή Μιτοχονδριακή Εύα του ανθρώπου), δεν αποκλείεται καθόλου να είναι τα πέλματα του πρώτου πραγματικά σύγχρονου ανθρώπου…
Οι παλιότερες ανθρώπινες πατημασιές εκτός Αφρικής
Ήταν το 2014 όταν άλλη μια καταιγίδα που ξέπλυνε τις βρετανικές ακτές άφησε στο πέρασμά της μια σημαντικότατη ανακάλυψη: τις παλιότερες πατημασιές του ανθρώπου εκτός Μαύρης Ηπείρου. Με ηλικία που αποκρυσταλλώθηκε στα 850.000 χρόνια, είναι τουλάχιστον κατά 500.000 χρόνια παλιότερες από τις προηγούμενες παλιότερες ανθρώπινες πατημασιές εκτός Αφρικής!
Τα 49 ίχνη φανερώνουν μια ομάδα ανθρώπων που μετακινείται στα νότια. Ο αφρός των κυμάτων διέβρωσε μάλιστα τις πατημασιές μέσα σε λίγες εβδομάδες και ήταν ευτύχημα της τύχης που ανακαλύφθηκαν, μιας και στην παραλία υπήρχαν ερευνητές για μια άλλη εκσκαφή παρακεί.
Οι πατημασιές ανήκουν πιθανότατα στον Homo antecessor, τον κοινό γενετικό πρόγονο μεταξύ σύγχρονου ανθρώπου και Νεάντερνταλ. Η Αγγλία συνδεόταν με την ευρωπαϊκή ενδοχώρα εκείνη την περίοδο και μαστιζόταν από δριμύ σκανδιναβικό κλίμα. Κάτι που εγείρει ερωτήματα για τον Homo antecessor της Βρετανίας, αν είχε δηλαδή ρουχισμό, μόνιμο κατάλυμα και ήξερε να ανάβει φωτιές.
Όποια κι αν είναι η απάντηση, οι πατημασιές αλλάζουν εντελώς την εικόνα για την ανθρώπινη μετανάστευση εκτός Αφρικής. Η νεότερη θεωρία θέλει τον άνθρωπο να αποικίζει τη Βρετανία τουλάχιστον σε δέκα διαφορετικές εποχές…
Οι Πατημασιές στο Όρος του Θεού
Στις σκιές που δημιουργεί ηφαίστειο της Τανζανίας που οι Μασάι αποκαλούν χαρακτηριστικά «Όρος του Θεού», ομάδα ερευνητών ανακάλυψε άλλον έναν θησαυρό της παλαιοανθρωπολογίας: 400 πατημασιές που μας πάνε πίσω κατά 19.000 χρόνια και αποτελούν τις πολυπληθέστερες που έχουν εντοπιστεί ποτέ.
Κάποιες μάλιστα υποδεικνύουν ότι οι άνθρωποι έκαναν τζόκινγκ! Άλλοι πάλι είχαν σπασμένα δάχτυλα ποδιών, ενώ από άλλες φαίνεται πως μάλλον μιλάμε για μαμάδες που περπατούσαν δίπλα στα παιδιά τους. Μια περιοχή μάλιστα διαθέτει τέτοιον πλούτο πατημασιών που οι αρχαιολόγοι την ονόμασαν χαρακτηριστικά «αίθουσα χορού».
Νεότερες μάλιστα μελέτες στην αφθονία αυτή των προϊστορικών πατημασιών υποδεικνύουν ότι κάποιες απ’ αυτές δεν αποκλείεται να έχουν ζωή μεγαλύτερη και από 120.000 χρόνια…
Οι πατημασιές αυστραλιανής λίμνης
Ήταν το 2003 όταν ένας Αβορίγινας, ιθαγενής της Αυστραλίας δηλαδή, σκόνταψε πάνω στις παλιότερες πατημασιές της απομακρυσμένης ηπείρου. Χαραγμένες πάνω στους αμμόλοφους της Περιοχής Λιμνών Βιλάντρα, οι πατημασιές είναι ηλικίας 20.000 ετών και αποτελούν τη μεγαλύτερη συλλογή πατημασιών του Πλειστόκαινου με περισσότερα από 700 ίχνη.
Τα 400 μάλιστα είναι ομαδοποιημένα σε 23 διαφορετικές διαδρομές και είναι εντυπωσιακά λεπτομερή καθώς η λάσπη λειτούργησε ως αποτελεσματικότατο εκμαγείο. Κι έτσι αποκαλύπτουν πράγματα που τα τεχνουργήματα και οι σκελετοί δεν μπορούν. Για την αξιολόγηση των ευρημάτων προσκλήθηκαν μάλιστα και ανιχνευτές τοπικών φυλών, οι οποίοι παρατήρησαν πράγματα που οι δυτικοί μελετητές είχαν παραλείψει. Όπως τις μικρές τρυπούλες στο χώμα δίπλα στις πατημασιές, που υποδεικνύουν κάποιο προστατευτικό όπλο (δόρυ;), ακόμα και κάποια «ορνιθοσκαλίσματα» που δεν αποκλείεται να έχουν σχεδιαστεί από παιδιά.
Από τον διασκελισμό μάλιστα κάποιου φαίνεται πως η ταχύτητά του ήταν πάνω από 37 χλμ/ώρα, τόσο γρήγορη σαν σημερινό ολυμπιακό σπρίντερ δηλαδή, κάτι που φανερώνει πως η μάχη για επιβίωση πρέπει να ήταν ολότελα ανηλεής στα προϊστορικά εδάφη της Αυστραλίας…
