Πόνοι γένους θηλυκού

Έντονοι πόνοι, δυσφορία, μελαγχολία, κράμπες. Πριν την περίοδο, όλες οι γυναίκες νιώθουμε ότι ένα τσουνάμι ορμονών απειλεί να μας πνίξει. Πόσο σοβαρή είναι όμως αυτή η δυσλειτουργία;

«Είμαι 32 ετών, γέννησα την κόρη μου πριν από δύο χρόνια και πάσχω από δυσμηνόρροια από τότε που θυμάμαι την περίοδό μου. Παίρνω ισχυρά παυσίπονα, παρ’ όλα αυτά νιώθω τα γόνατά μου κομμένα και οι πόνοι στη μέση και χαμηλά στην κοιλιά είναι ανυπόφοροι. Θα μπορούσα να τους παρομοιάσω με τους μετεγχειρητικούς πόνους της καισαρικής. Και αναρωτιέμαι: Γιατί να είμαι αναγκασμένη να υποφέρω κάθε φορά, ενώ άλλες γυναίκες ούτε που καταλαβαίνουν ότι έχουν περίοδο; Υπάρχει θεραπεία για τη δυσμηνόρροια;»

Οι περισσότερες γυναίκες περιμένουν με ανυπομονησία την ημέρα που θα εμφανιστεί η πρώτη τους περίοδος, επειδή σηματοδοτεί το τέλος της παιδικής ηλικίας και την είσοδό τους στον κόσμο των γυναικών. Ωστόσο, για πολλές από μας, το όνειρο της ενηλικίωσης επιφυλάσσει μια αρκετά δυσάρεστη έκπληξη: κράμπες, ναυτίες, πονοκεφάλους, εμετούς, διάρροιες και αφόρητους πόνους… Η έμμηνος ρύση δεν είναι καθόλου ευχάριστη τελικά.

Γιατί πονάμε τόσο;

Από μελέτες που έχουν γίνει φαίνεται πως ο βασικός «ένοχος» για τους αφόρητους πόνους είναι η ορμονική ουσία προσταγλανδίνη. Η ουσία αυτή, που αυξάνεται σε σημαντικό βαθμό κατά την περίοδο της εμμήνου ρύσεως, εμποδίζει τη μήτρα να οξυγονωθεί σωστά και ευθύνεται για τις συσπάσεις της, που προκαλούν πολλές φορές έντονο πόνο. Ο πόνος στη διάρκεια της περιόδου ταλαιπωρεί πάνω από το 50% των γυναικών ηλικίας 25 έως 40 ετών, μάλιστα σε ποσοστό 10-15% τα συμπτώματα είναι τόσο έντονα που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την καθημερινή τους ζωή. Σε αυτές τις περιπτώσεις λέμε ότι η γυναίκα πάσχει από δυσμηνόρροια.

Δυσμηνόρροια είναι ο επιστημονικός όρος της επώδυνης εμμηνορρυσίας. Είναι ο έντονος πόνος –περισσότερο από το φυσιολογικό– που νιώθετε στην κοιλιά κατά τη διάρκεια της περιόδου. Ο πόνος προέρχεται από τα γεννητικά όργανα, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα ισχυρός και συνοδεύεται από τάση για εμετό, ναυτία και πονοκέφαλο. Για τις περισσότερες γυναίκες, η δυσμηνόρροια είναι μια γνώριμη κατάσταση που επαναλαμβάνεται σχεδόν κάθε μήνα. Ανάλογα με τις επιμέρους συνθήκες και την ηλικία χωρίζεται σε δύο κατηγορίες: την πρωτοπαθή και τη δευτεροπαθή.

Πρωτοπαθής δυσμηνόρροια: Σε αυτήν την περίπτωση, η επώδυνη περίοδος δεν σχετίζεται με κάποιο οργανικό πρόβλημα ή πάθηση. Είναι αρκετά συνηθισμένη, αφού αφορά μία στις δύο γυναίκες (έφηβες και νεαρές γυναίκες συνήθως άτεκνες), ενώ παρουσιάζεται σε βαριά μορφή στο 5-15% των γυναικών. Ο πόνος συνήθως ξεκινά λίγες ώρες πριν την έναρξη της περιόδου και εντοπίζεται στο κατώτερο μέρος της κοιλιάς. Η έντασή του αυξομειώνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και διαρκεί συνήθως τις πρώτες μία με δύο ημέρες της περιόδου, ενδέχεται όμως να προξενήσει μεγάλη αιμορραγία και μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά κράμπας.

Τα συμπτώματα της πάθησης μπορεί να ελαττωθούν με την πάροδο των χρόνων ή μετά από εγκυμοσύνη. Δεν εμφανίζονται σε κάθε έμμηνο κύκλο, παρά μόνο όταν γίνεται ωοθυλακιορρηξία, δηλαδή απελευθέρωση ωαρίου. Παράγοντες που βοηθούν την ανάπτυξη πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας είναι η έναρξη της εμμήνου ρύσεως σε μικρή ηλικία (μικρότερη των 12 ετών), η ατεκνία, η μεγάλη αιμορραγία στην περίοδο, το κάπνισμα, η παχυσαρκία και το οικογενειακό ιστορικό.
Πώς να την αντιμετωπίσετε:
Όταν ο πόνος είναι ήπιος: Για να απαλύνετε τον πόνο, δοκιμάστε να ξεκουράζεστε περισσότερο, να κοιμάστε επαρκώς και να ασκείστε σε τακτική βάση. Επιπλέον, προσπαθήστε να περιορίσετε το στρες, γιατί παίζει ιδιαίτερα επιβαρυντικό ρόλο στην επώδυνη περίοδο. Τα απλά παυσίπονα και τα κοινά σπασμολυτικά είναι επίσης αρκετά αποτελεσματικά.

Όταν ο πόνος είναι δυνατός: Χρειάζεστε πιο ισχυρά παυσίπονα ή αντισυλληπτικά. Συμβουλευτείτε το γυναικολόγο σας, ο οποίος, αφού επιβεβαιώσει τη διάγνωση με προσεκτική γυναικολογική εξέταση και με ορισμένες εργαστηριακές εξετάσεις ρουτίνας (όπως, π.χ., υπερηχογράφημα πυέλου, καλλιέργεια κολπικού εκκρίματος, τεστ Παπανικολάου, αιματολογικές εξετάσεις), θα σας συστήσει το κατάλληλο φάρμακο. Η φαρμακευτική αγωγή είναι ανάγκη να ακολουθείται σε κάθε κύκλο της γυναίκας και όχι μόνο όταν επανεμφανίζεται ο πόνος. Τα αποτελέσματά της είναι συνήθως ορατά μετά τους πρώτους δύο με τρεις κύκλους θεραπείας. Εάν η παραπάνω αγωγή δεν σας ανακουφίσει, το επόμενο βήμα είναι η λήψη αντισυλληπτικών δισκίων, τα οποία αναστέλλουν την ωορρηξία και σταματούν τον πόνο, διότι ελαττώνονται οι προσταγλανδίνες.
Δευτεροπαθής: Σε αυτή την περίπτωση, ο πόνος κατά τη διάρκεια της περιόδου οφείλεται σε κάποια γυναικολογική πάθηση και παρουσιάζεται σε γυναίκες μεταξύ 20 και 30 ετών. Ο βασικός παράγοντας πρόκλησης δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας είναι η ενδομητρίωση, κατά την οποία τα κύτταρα του εσωτερικού τοιχώματος της μήτρας (ενδομήτριο) μεταναστεύουν σε άλλα σημεία του σώματος. Αυτά παράγουν το αίμα της περιόδου. Όταν λοιπόν «μεταναστεύουν» –κυρίως μέσω των σαλπίγγων– προς την κοιλιά εγκαθίστανται σε διάφορα σημεία του σώματος (ωοθήκες, έντερο, σπάνια ακόμα και στον εγκέφαλο) και παράγουν αίμα κατά τη διάρκεια της περιόδου. Για το λόγο αυτό μια γυναίκα μπορεί να πονάει στην περίοδό της σε διάφορα σημεία της κοιλιάς. Η ενδομητρίωση χρειάζεται ειδική φαρμακευτική θεραπεία και αρκετές φορές λαπαροσκοπική χειρουργική αφαίρεση.

Παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας είναι η ενδομητρίωση, η αδενομύωση, τα ινομυώματα, οι ενδομήτριες συσκευές αντισύλληψης (σπιράλ), η στένωση του τραχήλου, οι κύστες ωοθηκών, τα καρκινώματα κ.λπ. Πρέπει λοιπόν οι γυναίκες να βρίσκονται σε εγρήγορση για συμπτώματα και να ενημερώνουν το γυναικολόγο τους προκειμένου να προλάβουν δυσάρεστες εξελίξεις για την υγεία τους, ειδικά στην περίπτωση που δεν έχουν παιδιά.

Πώς να την αντιμετωπίσετε: Ανάλογα με το ποια πάθηση ευθύνεται για τον πόνο, ο γυναικολόγος θα σας υποδείξει την κατάλληλη θεραπεία. Γενικά, στην αντιμετώπισή της μπορεί να βοηθήσει το αντισυλληπτικό χάπι. Έχει βρεθεί πως τα αντισυλληπτικά όταν επιλεγούν σωστά βελτιώνουν τα χαρακτηριστικά της περιόδου. Αυτό προϋποθέτει πως δεν υπάρχουν αντενδείξεις χορήγησης των παραπάνω χαπιών στην ασθενή. Τα αντισυλληπτικά χάπια δεν επιτρέπουν στις ωοθήκες να παράγουν ωάριο κάθε μήνα (ωορρηξία) και κατά συνέπεια παράγονται λιγότερες προσταγλανδίνες από τον οργανισμό της γυναίκας, άρα αυτή πονάει λιγότερο! Επιπλέον, έχει αποδειχτεί ότι για την ύφεση των συμπτωμάτων βοηθάει η σωματική άσκηση (μην ασκείστε όμως τις ημέρες της περιόδου, οπότε ο πόνος είναι έντονος, αλλά όλο τον υπόλοιπο μήνα), η αλλαγή της δίαιτας, η διακοπή του καπνίσματος και τα θερμά επιθέματα.

Μικρές συμβουλές αντιμετώπισης του πόνου

• Τρώτε κάθε μέρα τροφές πλούσιες σε κάλιο: μπανάνες, αποξηραμένα φρούτα, πορτοκάλια, καρότα και πράσινα λαχανικά.

• Να αποφεύγετε το αλάτι και τη ζάχαρη.

• Βράστε αποξηραμένες ρίζες τσουκνίδας (Urtica urens) σε νερό. Πιείτε από αυτό το ρόφημα ένα φλιτζάνι 3-4 φορές την ημέρα. Η τσουκνίδα, που περιέχει πολλά μέταλλα και οξέα, επιδρά καθαρτικά στο αίμα, ενώ ο χυμός της έχει, σε περίπτωση αιμορραγίας, έντονη αιμοστατική δράση.

• Έχει αποδειχτεί ότι η ζέστη μπορεί να λειτουργήσει καταπραϋντικά στον πόνο της περιόδου. Γεμίστε την μπανιέρα σας με ζεστό νερό και να μείνετε για λίγο εκεί μέσα, χαλαρώνοντας τη μέση σας και την κοιλιά σας. Μπορείτε επίσης να γεμίσετε μια θερμοφόρα με ζεστό νερό και να την τοποθετήσετε στην περιοχή όπου πονάτε.

• Ακολουθήστε κάποιο σπορ συστηματικά. Η σωματική άσκηση βοηθάει στην οξυγόνωση του οργανισμού και στην κυκλοφορία του αίματος, με αποτέλεσμα να μειώνονται αισθητά οι πόνοι και οι παρενέργειες της περιόδου.

• Κατά τη διάρκεια της περιόδου, περιορίστε τους καφέδες διότι προκαλούν σπασμούς και ένταση.

• Αποφύγετε όσο γίνεται το στρες, ντυθείτε με άνετα ρούχα και αποφύγετε τα στενά ρούχα και παντελόνια που πιέζουν την περιοχή της κοιλιάς.

Τα άλλα συμπτώματα

Πολλά τα συμπτώματα –που μπορεί τελικά να εκδηλωθούν με βαριές αιμορραγίες ή και το αντίθετο– κατά τη διάρκεια της περιόδου κάθε γυναίκας. Ευτυχώς, στην πλειονότητά τους οι γυναίκες με δύσκολη περίοδο δεν έχουν κάποια σοβαρή παθολογική αιτία για την οποία παρουσιάζουν τη διαταραχή. Γι’ αυτό και η περίοδός τους θεωρείται δυσλειτουργική. Ωστόσο, σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εφησυχάζουμε. Σε καθεμία από τις παρακάτω περιπτώσεις, καλό θα ήταν να συμβουλευτούμε το γιατρό μας.

Προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο

Έντονος εκνευρισμός, κλάματα χωρίς αιτία, αϋπνία, μελαγχολία, αίσθημα κόπωσης, κατακράτηση υγρών, αύξηση βάρους και ένα απίστευτα έντονο αίσθημα δυσφορίας. Το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο είναι το σύνολο των οργανικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων που βιώνουν οι περισσότερες γυναίκες λίγες ημέρες πριν από την έμμηνο ρύση ή και στη διάρκειά της. Τι προκαλεί τα συμπτώματα αυτά; Οι ειδικοί δεν μπορούν με βεβαιότητα να πουν, φαίνεται όμως ότι συνδέονται με τις μεταβολές ορμονών, όπως είναι τα οιστρογόνα, η προγεστερόνη, η προλακτίνη κ.λπ. Η καθημερινή άσκηση, η καταπολέμηση του άγχους και η διακοπή του καπνίσματος μπορoύν να περιορίσουν την ένταση των συμπτωμάτων, καθώς επίσης, και η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε βιταμίνες, μαγνήσιο και ασβέστιο.

Αραιομηνόρροια

Οι ακανόνιστοι κύκλοι είναι από τα πλέον συνηθισμένα γυναικολογικά προβλήματα. Είναι η εμφάνιση περιόδου σε μεσοδιαστήματα μεγαλύτερα των 35 ημερών, ενώ υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να φτάσει μέχρι και τους 6 μήνες. Συνήθως οφείλεται σε ανατομικά ή ορμονικά αίτια, όπως είναι οι μεταβολές της κλιμακτηρίου, ή σε συναισθηματική φόρτιση, σε αύξηση βάρους, στο στρες και σε σωματική εξάντληση (π.χ. πρωταθλητισμός). Θα πρέπει να συμβουλευτείτε το γιατρό σας, ο οποίος, αφού ενημερωθεί για ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, θα σας προτείνει να κάνετε ένα τεστ κύησης για να αποκλειστεί η πιθανότητα εγκυμοσύνης και, αν κάτι τέτοιο δεν ισχύει, θα ακολουθήσει γυναικολογική εξέταση, καθώς και υπερηχογραφικός και εργαστηριακός έλεγχος προκειμένου να σας συστήσει κάποια θεραπεία.

Συχνομηνόρροια

Είναι η εμφάνιση περιόδου πάνω από μία φορά το μήνα σε μεσοδιαστήματα μικρότερα των 21 ημερών. Οι αιτίες για τη διαταραχή αυτή ποικίλλουν, αλλά συνήθως προκαλείται από κάποιο ορμονικό ή οργανικό πρόβλημα (ανωμαλίες θυρεοειδούς αδένα, πολύποδας στη μήτρα, ινομυώματα). Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία του προβλήματος, γι’ αυτό συμβουλευτείτε το γιατρό σας. Το πιθανότερο είναι να σας ζητήσει αρχικά να κάνετε ένα τεστ κύησης και στη συνέχεια υπερηχογράφημα και ορμονικές εξετάσεις. Αν είστε άνω των 38 ετών, θα χρειαστεί να γίνει και βιοψία ενδομητρίου, ώστε να αποκλειστούν οργανικές αιτίες.

Αμηνόρροια

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, απουσία περιόδου υπάρχει κατά την εγκυμοσύνη, το θηλασμό ή την εμμηνόπαυση. Διακρίνεται σε πρωτοπαθή, που αφορά τα κορίτσια που δεν έχουν έμμηνο ρύση μέχρι τα 16 τους χρόνια ή όταν δεν έχουν αναπτυχθεί τα δευτερογενή σεξουαλικά χαρακτηριστικά (π.χ. το στήθος). Η δευτεροπαθής αφορά γυναίκες που ξαφνικά η περίοδός τους κόπηκε για διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών.

Για την πρωτοπαθή αμηνόρροια μπορεί να ευθύνονται προβλήματα γενετικά, ανατομικά, ενδοκρινικά, του υποθαλάμου του εγκεφάλου, των ωοθηκών, ενώ για τη δευτεροπαθή μπορεί να υπάρχουν επιπλέον λόγοι, όπως το στρες ή η μεγάλη αυξομείωση του βάρους. Θα πρέπει οπωσδήποτε να συμβουλευτείτε το γυναικολόγο σας, ο οποίος, αφού σας προτείνει κάποιες ορμονικές και ακτινολογικές εξετάσεις, θα σας συστήσει την καλύτερη για εσάς θεραπεία ανάλογα με τη διάγνωσή του.

Εμμηνορραγία

Όταν μιλάμε τέλος για εμμηνορραγία σύμφωνα με το άρθρο του in.gr, εννοούμε ότι η γυναίκα χάνει μεγάλες ποσότητες αίματος, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται ο αιματοκρίτης της. Συνήθως, εκδηλώνεται τα πρώτα χρόνια της περιόδου εξαιτίας των έντονων ορμονικών αλλαγών που βιώνουν τα νεαρά κορίτσια. Μπορεί, όμως, να οφείλεται και σε ενδοκρινικές παθήσεις (υποθυρεοειδισμός), οργανικές και αιματολογικές ανωμαλίες (ινομυώματα, πολύποδες, διαταραχές πήξης του αίματος), καθώς και σε φλεγμονές του ενδομητρίου. Μετά από πλήρη γυναικολογική εξέταση, ο γιατρός σας θα καθορίσει την αιτία του προβλήματος.