Ένας παραδοσιακός ξύλινος αργαλειός στην Αθήνα

Ακουγόταν ρυθμικά, μελωδικά κι είχε μια περίεργη αρμονία. Αυτό το μονότονο αλλά σημαδιακά όμορφο τακ-τακ του αργαλειού συνήθιζε να ακούγεται στις γειτονιές. Ολόκληρη επιστήμη ο αργαλειός. Πέρναγε από τη γιαγιά στη μαμά κι από τη μαμά στην κόρη, κι ανάλογα με το μεράκι της  κάθε νοικοκυράς, έβγαιναν σωστά κομψοτεχνήματα, έργα τέχνης. Της Μαργαρίτας Τζαγκαράκη Φωτογραφίες – Βίντεο: Γιάννης Κέμμος Δυστυχώς, αυτός ο χαρούμενος και παράδοξα οικιακός ήχος, αυτό το ρυθμικό τραγούδι που ενεργοποιεί μνήμες και φέρνει μαζί του μοτίβα του παρελθόντος βγαλμένα βαθιά από την ελληνική παράδοση, έχει σβήσει. Κι όμως υπάρχει ένα μέρος όπου μπορείς και πάλι να το ακούσεις και σε ταξιδεύει πίσω σε αυτές τις εποχές. Είναι Σεπτέμβριος του 2016. Η Αναστασία Ξενάκη και ο Πέτρος Χριστοφοράτος, θέλοντας να κάνουν μια νέα αρχή στη ζωή τους, αποφάσισαν να ζωντανέψουν έναν παραδοσιακό ξύλινο αργαλειό. Κάπως έτσι άρχισαν να δημιουργούν τις πιο ιδιαίτερες, χειροποίητες ζώνες από βαμβάκι, μετάξι και δέρμα. Παραδοσιακά μοτίβα ανακατεύονται με χρώματα και τάσεις του σήμερα και μας θυμίζουν ποιοι είμαστε και από πού ερχόμαστε. Αυτό είναι η LOOM%. Γεωμετρικά σχήματα, ρίγες, σχηματοποιημένες μορφές ανθρώπων, φυτών, ζώων και αντικειμένων με λεπτομέρειες που θυμίζουν έντονα παραδοσιακές φορεσιές απ’ όλα τα μέρη της Ελλάδας κοσμούν τις δημιουργίες τους. – Πώς ξεκίνησαν όλα με την LOOM% Πέτρος Χριστοφοράτος: «Θέλαμε να κάνουμε τον κόσμο να αγαπήσει ουσιαστικά την ελληνική παράδοση. Η Αναστασία γνώριζε την τέχνη, τον αργαλειό, από την μητέρα της. Προσπαθούσα καιρό να την πείσω να ασχοληθεί με αυτό. Το συζητάγαμε δύο χρόνια. Θέλεις λίγο οι δουλειές, λίγο οι επαγγελματικές υποχρεώσεις, δεν είχαμε καταφέρει να ασχοληθούμε όσο “ζεστά” θα θέλαμε με την υλοποίηση αυτής της ιδέας». Αναστασία Ξενάκη: «Εγώ ήμουν εκπαιδεύτρια σε ένα κέντρο ειδικής αγωγής, έκανα αργαλειό, ως εργοθεραπεία χρησιμοποιούσα την υφαντική τέχνη, το οποίο έκανε και η μητέρα μου παράλληλα με τις παραδοσιακές στολές που φτιάχνει. Όλα ξεκίνησαν από τις παραδοσιακές στολές στην ουσία». Πέτρος Χριστοφοράτος: «Τον Σεπτέμβριο του 2016 το ξεκινήσαμε ουσιαστικά. Τον Δεκέμβρη βγήκαμε στον αέρα με το σάιτ. Έτσι γεννήθηκε η LOOM%. Κάναμε μία προετοιμασία από τον Σεπτέμβρη, συγκεντρώσαμε ποια μοτίβα θα επιλέξουμε για να βγάλουμε αυτές τις ζώνες. Τις ζώνες τις σκεφτήκαμε γιατί δεν υπήρχε κάτι τέτοιο στην αγορά και θέλαμε να δώσουμε κάτι το διαφορετικό». – Η ιδέα του αργαλειού πώς προέκυψε; Αναστασία Ξενάκη: «Εγώ μεγάλωσα με τον αργαλειό. Πάντα υπήρχε στο σπίτι ένας αργαλειός τόσο μεγάλος κιόλας. Το ήξερα από μικρή το «άθλημα». Στην πορεία κατάλαβα όμως ότι με ενδιαφέρει κι εμένα. Έβλεπα τα μοτίβα της μητέρας μου. Όταν όμως τα βλέπεις όλα μαζί… χάνεσαι. Αλλά εάν παρατηρήσεις ένα ένα το μοτίβο σκέφτεσαι “τι φτιάχνανε τότε; Τι σκεφτόντουσαν;” Βλέπεις την ιστορία πίσω από αυτό. Σκεφτόμασταν λοιπόν τι να κάνουμε. Η ιδέα με τις ζώνες ξεκίνησε και από τους λαιμοδέτες, που κατευθείαν σε παραπέμπει σε μία ζώνη. Έτσι ξεκίνησαν και οι πρώτες μας ζώνες. Έβλεπες το μοτίβο ένα ένα. Ήταν και μοντέρνα θα μπορούσες να πεις. Μπορείς δηλαδή να τα φέρεις στο σήμερα. Έτσι το είδαμε εμείς». – Η ενασχόλησή σας με τον αργαλειό προέκυψε από την αγάπη για την παράδοση; Ήταν οι συγκυρίες; Πέτρος Χριστοφοράτος: «Ήταν όλα μαζί. Ήταν και η αγάπη για την παράδοση και η αγάπη για αυτήν την τέχνη που δεν θέλαμε να χαθεί. Ήθελα πάρα πολύ να κάνει κάτι η Αναστασία με αυτό. Αφού ξέρεις μία τέτοια τέχνη που τείνει να χαθεί γιατί να μην προσπαθήσεις να την γνωρίσει και ο κόσμος αλλά και να την εξελίξεις εσύ για σένα». Αναστασία Ξενάκη: «Εγώ στην αρχή σκεφτόμουν την υφαντική γενικότερα να την φέρω στο πιο μοντέρνο σχέδιο. Βλέποντας όμως τα μοτίβα, μου κίνησε πιο πολύ το ενδιαφέρον να μεταφέρω το παραδοσιακό το μοτίβο, αυτό που φτιάχνανε κάποτε στο σήμερα από το να ξεκινήσω να κάνω κάτι μοντέρνο στον αργαλειό. Όχι ότι δεν μπορώ να το κάνω. Το κάνω και τώρα αλλά μου άρεσαν πάρα πολύ τα μοτίβα. Να μπορεί ο άλλος να το φοράει πάνω του και να λέει είναι από αυτήν την περιοχή, από τη Θράκη, από τη Μακεδονία, από την Κρήτη. Και είχα πίσω μου κι όλο αυτό το αρχείο. Κι αυτό μέτρησε πολύ». – Η δυσκολία; Αναστασία Ξενάκη: «Η δυσκολία είναι τι μοτίβο να βρεις για να το μεταφέρεις και να το χρησιμοποιήσεις εκεί που θέλεις, είτε είναι ζώνη είτε είναι τσάντα, που κάνουμε τώρα. Έχει δυσκολία να βρεις το μοτίβο που θα επιλέξεις. Επίσης, τα χρώματα. Εμείς κάποια τα κρατάμε ίδια, κάποια τα αλλάζουμε τα φέρνουμε στο σήμερα. Και μετά είναι το πώς θα το δέσουμε, πώς θα σταθεί το πατρόν δηλαδή, κι αυτό είναι άλλο κομμάτι. Πώς θα φτιάξεις τη ζώνη, την αγκράφα, το δέρμα, το πώς θα το δέσεις, το πώς θα το μοντάρεις. Είναι μία διαδικασία που κρατάει και την κάνουμε όλη στο χέρι». – Ο αργαλειός δουλεύει χωρίς ρεύμα; Αναστασία Ξενάκη: «Όλα είναι στο χέρι, στο πόδι στο μυαλό». – Αυτό είναι το μυστικό της επιτυχίας σας; Αναστασία Ξενάκη: «Πιστεύω ότι ναι, είναι κάτι που και συγκινεί και που κρατάει το ενδιαφέρον. Ειδικά τώρα που η τεχνολογία έχει μπει τόσο πολύ στη ζωή μας πιστεύω ότι κάτι τέτοιο τραβάει την προσοχή». – Ο κόσμος έχει αγκαλιάσει τη δουλειά σας; Πέτρος Χριστοφοράτος: «Εμείς είμαστε ικανοποιημένοι. Μέχρι στιγμής ο κόσμος έχει δείξει ένα πολύ έντονο ενδιαφέρον. Πολλοί βέβαια εάν δεν το αγγίξουν ή εάν δεν το δουν από κοντά δεν πιστεύουν ότι αυτό είναι κάτι που γίνεται στο χέρι, σε αργαλειό. Πρέπει να το δούνε, να το αγγίξουν για να καταλάβουνε και εκεί πραγματικά είναι εντυπωσιακή η αντίδρασή τους. Όποιος το έχει δει και το έχει αγγίξει, σου λέει “όντως αυτό γίνεται σε αργαλειό”;» Αναστασία Ξενάκη: «Εγώ χρόνια το ζω με τον αργαλειό. Θυμάμαι πολλά χρόνια να λέω ότι η μητέρα μου κάνει υφαντική, αργαλειό, και μου έλεγαν “τι είναι αυτό;” Κανείς δεν ήξερε, πραγματικά κανείς δεν ήξερε. Τα τελευταία χρόνια ακούνε αργαλειό και ξέρουν αλλά και πάλι δεν ξέρουν ακριβώς τι είναι ο αργαλειός. Πιστεύω δεν ξέρουν ποιος είναι ο ξύλινος παραδοσιακός αργαλειός, αυτός χωρίς ρεύμα, που είναι μόνο μοχλούς. Δεν το βλέπουνε και συχνά. Δεν είναι και κάτι που το συναντάς οπουδήποτε. Πρέπει να δεις όλη την διαδικασία. Νομίζουν ότι το κέντημα δημιουργείται πάνω σε ύφασμα ενώ εμείς κάνουμε και το ύφασμα συγχρόνως κι αυτό το τονίζω. Ο αργαλειός αυτό είναι, ότι τα κάνει όλα μαζί». – Πόση ώρα παίρνει να δημιουργηθεί μία ζώνη; Αναστασία Ξενάκη: «Αυτό ποικίλλει από τη ζώνη. Όσο είναι περισσότερα τα χρώματα, όσο αλλάζει το σχέδιο τόσο περισσότερη ώρα χρειάζεται». – Μπορεί να ασχοληθείτε και 10 ώρες με μία ζώνη; Αναστασία Ξενάκη: «Ναι, ναι έχω ασχοληθεί. Ειδικά στην αρχή για να βγάλεις μία ζώνη, ένα σχέδιο, θα φας και 2-3 μέρες. Κάθε φορά είναι λίγο πιο γρήγορο γιατί έχεις μάθει, έχει συνηθίσει και το χέρι, όλα παίζουν ρόλο. Γιατί αλλάζει και πώς κινείς τα χέρια σου σε κάθε κέντημα. Όπου βλέπεις πολλά χρώματα, και αλλάζει λίγο το σχέδιο αυτό έχει μεγαλύτερη δυσκολία και απαιτεί περισσότερο χρόνο». – Την μόδα την παρακολουθείτε; Προσαρμόζεστε στις επιταγές της ή παραμένετε πιστοί στην παράδοση; Αναστασία Ξενάκη: «Την παρακολουθούμε, όχι όμως ότι την μελετάμε τόσο πολύ. Παρατηρούμε τα χρώματα και πώς θα μπορούσε στιλιστικά να κάτσει η ζώνη μας πάνω σε ένα σώμα. Τα κοιτάμε αυτά ναι. Πρέπει να τα κοιτάμε». – Προωθείτε την δουλειά σας και στο εξωτερικό; Πέτρος Χριστοφοράτος: «Ναι έχουν ενδιαφερθεί κυρίως από Ευρώπη, από Γαλλία από Ιταλία. Από τη Γαλλία έχουν δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και κάποιες σχεδιάστριες και κάποια μαγαζιά». – Μπορεί κάποιος να ζητήσει και κάτι που θέλει ο ίδιος να αποτυπωθεί στο ύφασμα; Πέτρο Χριστοφοράτος: «Από την στιγμή που το δουλεύεις στο χέρι μπορείς να κάνεις τα πάντα». Αναστασία Ξενάκη: «Μπορούμε να φτιάξουμε ένα σχέδιο πάνω σε μαξιλάρι, σε κουρτίνα. Στα πάντα μπορούμε να σχεδιάσουμε. Το δουλεύουμε εμείς». – Τι είναι για εσάς η παράδοση; Πέτρος Χριστοφοράτος: «Εμείς πιστεύουμε στην παράδοση και πιστεύουμε ότι αν ο κόσμος δεν γνωρίζει την παράδοσή του δεν μπορεί να εξελιχθεί και στο μέλλον. Πρέπει να ξέρεις τις ρίζες σου. Πρέπει να ξέρεις από πού προέρχεσαι ούτως ώστε να εξελίσσεται και μελλοντικά. Αλλιώς θα χαθείς. Ειδικά σε αυτήν την περίοδο με την τόση πληροφόρηση, με την τόση ταχύτητα, έτσι όπως αλλάζουνε τα γεγονότα, πρέπει να έχεις στο πίσω μέρος του μυαλού σου τις ρίζες σου. Δόξα τω Θεώ η Ελλάδα έχει όχι απλά πλούσια παράδοση, έχει χαρίσει πολιτισμό σε όλον τον κόσμο. Η υφαντική έχει επηρεάσει όλες τις τέχνες». Αναστασία Ξενάκη: «Γενικά η Ελλάδα στις τέχνες είναι πρώτη απλά το έχουμε αφήσει λίγο πίσω. Πρέπει να γυρίσουμε λίγο πίσω στην παράδοση». Πέτρος Χριστοφοράτος: «Είναι κρίμα να μην το εκμεταλλευόμαστε αυτό σαν λαός και να μην προσπαθούμε να το περάσουμε και στον κόσμο έξω, στην Ευρώπη. Όταν έρχονται πολλοί Ευρωπαίοι και τους αρέσει πιο πολύ αυτό που έχουμε από ότι στους Έλληνες δεν είναι λίγο περίεργο; Να μην το εκτιμάμε εμείς και να το εκτιμάει κάποιος ο οποίος έχει διαβάσει ή έχει μελετήσει για εμάς κι εμείς που υποτίθεται ότι είναι κάτι δικό μας να μην το εκτιμάμε τόσο;» Αναστασία Ξενάκη: «Εγώ πιστεύω ότι κοιτώντας την παράδοση θα αγαπήσουμε λίγο και την χώρα μας. Θα αγαπήσουμε εμάς. Θα βγάλουμε έναν καλύτερο εαυτό γενικότερα. Θεωρώ ότι μετράει πολύ να ξέρουμε την παράδοσή μας όχι μόνο όσον αφορά στην τέχνη της υφαντικής. Όλες τις τέχνες. Οι περισσότερες έχουν ξεκινήσει από την Ελλάδα, αυτό δεν το ξέρουμε. Θεωρώ ότι πρέπει να στηρίξουμε την παράδοσή μας κι εμάς τους ίδιους. Ειδικά τώρα».

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στο http://www.feelourloom.com Facebook: LOOM% Instagram: loomigans Δείτε όλα τα θέματα του Weekend Κράτα το Κράτα το Κράτα το Κράτα το Κράτα το Κράτα το