Η περιπετειώδης ζωή του Σίμου του Υπαρξιστή

Πολλοί λένε πως το πρότυπο του ελευθεριακού, μποέμικου έως… απόλυτα κυνικού τρόπου ζωής το εισήγαγε στη συντηρητική μεταπολεμική ελληνική κοινωνία, δίνοντάς του και την απαραίτητη δημοσιότητα, ο Νικόλας ο Άσιμος. Για τους περισσότερο μυημένους, ωστόσο, υπάρχει ένας άλλος άνθρωπος η ιστορία του οποίου δεν είναι τόσο γνωστή όσο εκείνη του Άσιμου. Ο λόγος για τον Σίμο τον Υπαρξιστή! Έναν αγράμματο  τσαγκάρη που έχτισε το «αρχηγείο» του, κάπου ανάμεσα στου Ψυρρή και το Μοναστηράκι και έκανε ταξίδια μακρινά, ίσως αναζητώντας «κροκανθρώπους» όπως έκανε μερικά χρόνια αργότερα ο Άσιμος. Ο Σίμος ήταν ο ιδρυτής του εν Ελλάδι κινήματος των υπαρξιστών. Ταρακούνησε τα θεμέλια της κοινωνίας και ανάγκασε αστυνομία, δικαιοσύνη, προσωπικότητες της εποχής αλλά και τα ΜΜΕ να ασχολούνται μαζί του διαρκώς.

Ο Σίμος, οι υπαρξιστές και η ιπτάμενη παράγκα

Ο αρχηγός των εν Ελλάδι υπαρξιστών υπήρξε ένας αποτυχημένος τσαγκάρης. Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά. Το μυαλό του ταξίδευε σε άλλα μέρη. Στις μαρτυρίες που κατέγραψε ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Μανώλης Νταλούκας, ο οποίος έχει ασχοληθεί εκτενώς με τη ζωή του Σίμου, έχει καταγράψει πως ο εκκεντρικός αυτός άνθρωπος στα παπούτσια που έφτιαχνε προσέθετε σχεδόν πάντοτε μια κόκκινη ρίγα, για να τα κάνει ξεχωριστά… Η συνέχεια ήταν λίγο- πολύ φυσιολογική. Κανείς δεν δεχόταν να τα πληρώσει. Έδρα για την… επιχείρηση του Σίμου ήταν ένα μισοετοιμόρροπο, δίπατο παράπηγμα στην οδό Σαρρή στο κέντρο της Αθήνας. Το συγκεκριμένο κτίριο στεκόταν όρθιο εξαιτίας της… τύχης αλλά και των δυο κτιρίων που το συγκρατούσαν από δεξιά και αριστερά. Του είχε παραχωρηθεί δωρεάν  για να το κάνει εργαστήριο κατασκευής και επιδιόρθωσης ομπρελών θαλάσσης (το καλοκαίρι) και σαλονιών αυτοκινήτων (τον χειμώνα). Πέρα από έδρα ήταν και σπίτι του, όμως. Ο Σίμος κοιμόταν σ’ ένα στενό πατάρι όταν είχε κρύο ενώ όταν η ζέστη μετέτρεπε το κέντρο της Αθήνας σε «καμίνι» έπαιρνε το στρώμα του και ανέβαινε στην ταράτσα! Αργότερα ο χώρος αυτός θα ονομαστεί «ιπτάμενη παράγκα» και θα γίνει το επίκεντρο των υπαρξιστών αλλά και μερικών ξέφρενων πάρτι που σημάδεψαν τη δεκαετία του 1950! Νονός φέρεται να είναι ο δημοσιογράφος Κώστας Αβραμόπουλος ο οποίος την ονόμασε έτσι σε ένα ρεπορτάζ του μετά από ένα τρελό πάρτι τον Γενάρη του 1953.

Η δράση των υπαρξιστών και τα ταξίδια του Σίμου

Για να μπεις μέσα στην ιπτάμενη παράγκα έπρεπε να ανέβεις με μεγάλη δυσκολία από μια στενή και απότομη, σχεδόν κατακόρυφη, σκάλα. Όταν τα κατάφερνες ερχόσουν αντιμέτωπος με μια καταπακτή την οποία έπρεπε να περάσεις για να μπεις στο εσωτερικό. Όταν τελικά το κατάφερνες σώος και αβλαβής βρισκόσουν μπροστά σ’ ένα εξαίσιο υπερθέαμα! Ραπτομηχανές, έργα γλυπτικής, καθίσματα αυτοκινήτων, σπασμένες καρέκλες και μοτέρ ανακατεμένα με τα κίτρινα και κόκκινα πουλόβερ του Σίμου. Από την οροφή κρεμασμένα σκεπάρνια, σαμπρέλες, καθίσματα, καραβάκια ενώ στους  τοίχους στερεωμένες με πινέζες υπήρχαν φωτογραφίες, ποιήματα, ζωγραφιές. Δεσπόζουσα θέση είχαν και τα συνθήματα τα οποία ήταν γραμμένα με κιμωλία σε διάφορα σημεία. Τα πιο ιδιαίτερα από αυτά τα συνθήματα, που… ξεχείλιζαν από υπαρξισμό, ήταν το: «η κατάστασις είναι κρίσιμος αλλά όχι απελπιστική» και το: «αν απελπιστείς, μην απελπίζεσαι»! Αυτά συναντούσαν οι εκατοντάδες νεαροί και νεαρές υπαρξιστές και υπαρξίστριες που γέμιζαν σχεδόν καθημερινά την ιπτάμενη παράγκα για να συναντήσουν τον Σίμο, να μιλήσουν μαζί του και να συμμετέχουν στα ξέφρενα πάρτι. Όταν το κίνημα έλαβε διαστάσεις ο Σίμος και οι υπαρξιστές του αποφάσισαν να ιδρύσουν σύλλογο. Κανονικό σύλλογο. Με τη… βούλα του κράτους. Έτσι ο γεννημένος το 1909 στη Σινώπη του Πόντου Σίμος Τσαπνίδης καταθέτει καταστατικό στο Πρωτοδικείο. Ο σύλλογος εγκρίνεται τον Αύγουστο του 1953 με την ονομασία: «Εθνικός Σύλλογος Ελλήνων Υπαρξιστών, ο Διογένης»! Το κίνημα έχει πλέον φουντώσει και ο Σίμος αρχίζει να αντιμετωπίζει τα πρώτα σοβαρά προβλήματα με τις αρχές. Είναι ενδεικτικό πως μετά από προσφυγές διάφορων φορέων του απαγορεύθηκε να χρησιμοποιεί τον όρο «Εθνικός» και αναγκάστηκε να τον αφαιρέσει! Όταν αυτές οι αντιδράσεις αυξήθηκαν σε υπερβολικό βαθμό (θα δούμε παρακάτω τις δικαστικές περιπέτειες των υπαρξιστών) ο Σίμος αποφάσισε να φύγει στο εξωτερικό. Σε χώρες που ο τρόπος ζωής του ήταν περισσότερο ανεκτός. O Σίμος γύρναγε την Ευρώπη μόνος του, δουλεύοντας όπου έβρισκε μεροκάματο, ζώντας σε άθλιες συνθήκες. Πριν φύγει, ωστόσο, έζησε το αποκορύφωμα των Ελλήνων υπαρξιστών μέσω ενός θρυλικού πάρτι που έγινε με σκοπό να συγκεντρωθούν χρήματα για να ανακουφιστούν οι σεισμοπαθείς του Ιονίου τον Αύγουστο του 1953. Το πάρτι στηρίχθηκε από μεγάλες προσωπικότητες της εποχής όπως ο Αλέκος Σακελλάριος ενώ ο ηθοποιός Βασίλης Λογοθετίδης συμμετέχει διασκεδάζοντας όσους πήγαν στη μεγάλη αυτή εκδήλωση που έγινε στη Ν. Φιλαδέλφεια. Στο πάρτι γίνεται έρανος και συγκεντρώνονται 4.200.000 δρχ. ενώ άλλες 100.000 δρχ. δίνουν στην Αρχιεπισκοπή τα παιδιά από δικό τους εσωτερικό έρανο! Από αυτό το σημείο και έπειτα, ωστόσο, υπάρχει μόνο… κατήφορος για το κίνημα.

Οι αντιδράσεις της κοινωνίας και το τέλος των Υπαρξιστών του Σίμου

Λίγους μήνες μετά το θρυλικό πάρτι των υπαρξιστών στη Ν. Φιλαδέλφεια και συγκεκριμένα τον Ιανουάριο του 1954 η Γενική Ασφάλεια κάνει «ντου» στην ιπτάμενη παράγκα και συλλαμβάνει όλους τους παρευρισκόμενους ενώ ταυτόχρονα η Νομαρχία σφραγίζει το κτίριο. Ο Σίμος και οι υπαρξιστές του οδηγούνται σε δίκη η οποία ξεκινά τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς με… «σημαντικότερη» από τις κατηγορίες να είναι αυτή «περί περί διδασκαλίας του ελευθέρου έρωτα» που στηρίχθηκε σε ένα ποίημα του «υπαρχηγού» των υπαρξιστών Μιχάλη Χαλκιαδάκη που η Ασφάλεια βρήκε στην παράγκα. Λεύτερος είναι ο έρωτας και σκλάβα η αγάπη Ο έρωτάς μου λεύτερα, σκεπάζει όλη την πλάση Κι η πλάση, ξεσκεπάζεται στο αυτοξεπέρασμά μου Και λεύτερη, η άναρχη, σμίγει τον έρωτά μου Στις 15 Ιουλίου 1955 το δικαστήριο αποφασίζει το οριστικό κλείσιμο της παράγκας, με το σκεπτικό ότι «η λειτουργία του συλλόγου απέβη παράνομος, ανήθικος και αντίθετος  προς την δημοσίαν τάξιν». Τον Σεπτέμβριο του 1956, ο Σίμος θα φύγει από την Ελλάδα για να γυρίσει ολόκληρη την Ευρώπη. Ο Σίμος έμεινε στο εξωτερικό συνολικά 20 χρόνια όπου συναντήθηκε με εκπροσώπους ανάλογων κινημάτων, έκανε ανοιχτό αντιδικτατορικό αγώνα ενώ κατάφερε να… μπει και στο πρωτοσέλιδο της Liberation δίπλα από θέμα για την βασίλισσα Ελισάβετ της Αγγλίας! Ο Σίμος επέστρεψε στην Ελλάδα το 1976. Έκανε διάφορες δουλειές του ποδαριού, συνέχιζε να μιλάει με πάθος για τον υπαρξισμό και τις περιπέτειες που έζησε στο εξωτερικό, ενώ η τελευταία του δημόσια εμφάνιση ήταν σε μια συνέντευξη που έδωσε στο περιοδικό «Επίκαιρα» και τη νεαρή τότε δημοσιογράφο Λιάνα Κανέλλη!  Πέθανε στο νοσοκομείο το 1999, πλήρης ημερών, ζώντας τη ζωή του όπως εκείνος ήθελε!