Πολλά υποσχόμενες ιδέες που θα έφερναν κοσμογονία στις μεταφορές

Με κάθε μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν, με κάθε ταινία του Τζέιμς Μποντ, με κάθε Έκθεση Τεχνολογίας και Μεταφορών αναδεικνυόταν ακόμα ένας νέος τρόπος για να μετακινούμαστε και να ταξιδεύουμε. Το μέλλον μας θύμιζε όλο και περισσότερο ταινία επιστημονικής φαντασίας με ιδέες πολλά υποσχόμενες που θα έφερναν… επανάσταση: κυλιόμενοι διάδρομοι που θα μας απάλλασσαν από το «βραχνά» του βαδίσματος αφού θα κυλούσαν κι εμείς θα μετακινούμασταν όντας ακίνητοι πάνω τους. Αυτοκίνητα του ενός ατόμου, μικρά, βολικά και εργονομικά σχεδιασμένα-αντίδοτο στη μάστιγα του μεγάλου μεγέθους οχημάτων. Μέχρι και σακίδια πλάτης με εκτοξευτήρες που θα επέτρεπαν στον άνθρωπο να πετύχει το ακατόρθωτο: να πετάξει. Σήμερα κάποιες από τις ιδέες αυτές έχουν υλοποιηθεί και υφίστανται αλλά δεν έχουν την ευρεία αποδοχή που είχαν ελπίσει ή φανταστεί οι εμπνευστές τους. Το γιατί αυτές οι «καινοτομίες» των μεταφορών «φρέναραν» και δεν έφεραν ποτέ την επανάσταση που υπόσχονταν κάποιες φορές είναι προφανές κι άλλες όχι. «Πιστεύω πως μας έλκουν πολιτισμικά η τεχνολογικά προϊόντα που αποπνέουν αισιοδοξία, ωστόσο στις προβλέψεις μας δεν είμαστε ιδιαίτερα επιτυχημένοι», εξηγεί στο BBC ο Jim Moore, διευθυντής του προγράμματος Transportation Engineering Program στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια. Όπως αναφέρει, κάθε τεχνολογία που βασίζεται σε νέα δεδομένα για τις υποδομές της, ιδιαίτερα γι’ αυτές, είναι ρίσκο. Απαιτεί μεγάλες αλλαγές και επενδύσεις και έχει πολύ αργή διείσδυση στην αγορά. Αυτός είναι ο λόγος που το monorail, το μονοτρένο, για παράδειγμα, παρά τα πλεονεκτήματά του σε σχέση με τον παραδοσιακό σιδηρόδρομο, περιορίστηκε σε θεματικά πάρκα και… επεισόδια των Simpsons. «Στις κρατικές Αρχές δεν αρέσει να αποδεικνύεται πως κάνουν λάθος, ειδικά με περίτρανο δημόσιο τρόπο κι έτσι να είναι ευάλωτες σε κριτική από πολλά μέτωπα», προσθέτει ο Moore. Κι έτσι, παρότι έχουμε δει εξαιρέσεις όπως το Concorde και τα λεγόμενα bullet trains, η τεχνολογία στον τομέα των μεταφορών δείχνει πως είναι πιο δύσκολο να απογειωθεί. Μερικά τέτοια παραδείγματα, ιδεών που ήταν μεγάλες και τρανές αλλά έμελλε να προσγειωθούν απότομα, είναι τα παρακάτω.

Monorail

Τότε: Η ιδέα ενός τρένου που θα κινείτο σε μια και μοναδική ανυψωμένη ράγα υπήρχε από το… 1800 και το 1956 στο Χιούστον του Τέξας έγινε η πρώτη δοκιμαστική διαδρομή του μονοτρένου στις ΗΠΑ. Τα κάπως απόκοσμα και σίγουρα αλλόκοτα υπερυψωμένα βαγόνια του έκαναν την εμφάνισή τους σε διάφορα μέρη του κόσμου, όπως η Ιαπωνία, αλλά με την αλλαγή του αιώνα και την άνοδο της αυτοκίνησης το μονοτρένο εγκαταλείφθηκε. Σήμερα: Μονοτρένα απαντώνται σήμερα συνήθως σε αεροδρόμια και θεματικά πάρκα, όπως η Disney World στη Φλόριντα που με ένα τέτοιο μεταφέρει τους λάτρεις του Μίκι από το πάρκινγκ στο πάρκο. Έχει μάλιστα και μια γραμμή που μεταφέρει τους επισκέπτες απευθείας στο λόμπι ξενοδοχείου. Είναι κρίμα που τα monorail δεν βρήκαν την απήχηση που αναμενόταν τη δεκαετία του ’50. Είναι φιλικά προς το περιβάλλον, δεν είναι θορυβώδη και έχουν πολύ καλές επιδόσεις στον τομέα της ασφάλειας. Εξαίρεση αποτελούν κάποιες πόλεις, όπως το Σιάτλ. Το 54 ετών Seattle Center Monorail, το πρώτο εμπορικό μονοτρένο μεγάλης κλίμακας, περνά κάθε δέκα λεπτά και συνδέει την περιοχή γύρω από το Space Needle με το κέντρο της πόλης. Έκανε το ντεμπούτο του στην Διεθνή έκθεση του Σιάτλ το 1962 και σήμερα εξυπηρετεί δύο εκατομμύρια επιβάτες το χρόνο.

Κυλιόμενοι διάδρομοι

Τότε: Πριν από περισσότερο από έναν αιώνα, οι κυλιόμενοι διάδρομοι αποτελούσαν τεχνολογία αιχμής που θα άλλαζε για πάντα το περπάτημά μας, αφού θα μας γλίτωνε από αυτό. Ο πρώτος τέτοιος διάδρομος έκανε την εμφάνισή του το 1893 στην έκθεση World’s Columbian Exposition στο Σικάγο και ξανά επτά χρόνια αργότερα στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού. Πρόκειται για εκθέσεις που ήταν γνωστές για τη φιλοξενία πρωτοποριακών ιδεών και οραμάτων για τις τεχνολογικές εξελίξεις του κοντινού μέλλοντος- ένα από αυτά ήταν και το περί ου ο λόγος. Σήμερα: Όπως τα monorail, οι κυλιόμενοι διάδρομοι περιορίζονται στα αεροδρόμια. Το Νοέμβριο το Logan International Airport της Βοστώνης ανακοίνωσε τα σχέδιά του για κατασκευή κυλιόμενου διαδρόμου 800 μέτρων που θα συνδέει το Terminal E με τον σταθμό της Blue Line του μετρό. Γιατί όμως και οι δύο αυτές ιδέες να ευοδώνονται μόνο στα αεροδρόμια- ή κυρίως σε αυτά- όταν οι οραματιστές του ’50 είχαν φανταστεί αυτές οι τεχνολογίες να αλλάξουν τη καθημερινότητά μας; Ο Moore εκτιμά πως αυτό συμβαίνει επειδή τα αεροδρόμια- αντίθετα με τις μεγάλες πολύβουες πόλεις- είναι «ελεγχόμενα περιβάλλοντα όπου τέτοιες ακριβές τεχνολογίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν με σχετικά χαμηλό ρίσκο και όπου η μετακίνηση αντιμετωπίζεται από τον κόσμο που βρίσκεται εκεί ως λογικός στόχος». Κάτι σαν δοκιμαστικός σωλήνας δηλαδή για τις νέες τεχνολογίες στον τομέα των μεταφορών.

Αεροκίνητα τρένα

Τότε: Πριν από περίπου 150 χρόνια υπήρξαν άνθρωποι που εμπνεύστηκαν τα αεροκίνητα τρένα. Δηλαδή κυλινδρικά βαγόνια που θα κινούνταν κάτω από το έδαφος σπρωγμένα από τον αέρα πανίσχυρων ανεμιστήρων στις άκρες τούνελ. Το 1864 ένα τέτοιο τρένο κατασκευάστηκε κάτω από το Crystal Palace Park του Λονδίνου και λίγα χρόνια αργότερα ένας πλούσιος Αμερικανός επενδυτής επιχείρησε να κάνει το ίδιο κάτω από τη Νέα Υόρκη. Κανένα από τα δύο δεν μακροημέρευσε. Σήμερα: Το πιο κοντινό μέσο μεταφοράς που έχουμε είναι το Hyperloop με το οποίο οι ταξιδιώτες μπαίνουν σε μια κάψουλα που εκτοξεύεται μέσα σε κύλινδρο διαμέτρου μόλις 1,8 μέτρων και με μεγάλη ταχύτητα φτάνουν από το Σαν Φρανσίσκο στο Λος Άντζελες σε μισή ώρα.

Ακούγεται ίσως επικίνδυνο αλλά τα σχέδια και οι δοκιμές γίνονται ήδη. Άλλωστε το τρένο αυτό φέρει την υπογραφή του Elon Musk, ιδρυτή της Tesla Motors, που έκανε βιώσιμα και κερδοφόρα τα ηλεκτρικά σπορ αυτοκίνητα. Σύμφωνα με δημοσίευμα της Telegraph από το 2013, το εν λόγω τρένο δεν αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί πριν το 2028 και το κόστος του προσδιορίζεται περίπου στα 68 δισεκατομμύρια δολάρια.

Ατομικό αυτοκίνητο

Τότε: Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει τελειώσει και το ατομικό αυτοκίνητο γεννιέται μέσα στην ατμόσφαιρα καινοτομίας μετά την καταστροφή που έχει μόλις τερματιστεί- και σε μια εποχή πολύ περιορισμένων πόρων. Είναι το Peel P50, όχημα με τρεις τροχούς που κατασκευάστηκε στη Βρετανία και παρουσιαζόταν ως το μικρότερο όχημα στον κόσμο. Έκανε το ντεμπούτο του το 1962 και από το μικρό εργοστάσιο της εταιρείας στο Isle of Man, η Peel Engineering Company παρήγαγε μόλις 50 «κομμάτια» αυτού του αυτοκινήτου μήκους περίπου 137 εκατοστών και κόστους 235 ευρώ. Το P50 «συνταξιοδοτήθηκε» αθόρυβα το 1965 αλλά μια εμφάνισή του στον 10ο κύκλο της εκπομπής Top Gear Series το μετέτρεψε σε αντικείμενο πόθου του 21ου αιώνα. Έτσι οι επιχειρηματίες Gary Hillman και Faizal Khan αναβίωσαν το «θρυλικό» P50. Παρήχθησαν αντίγραφα του αυτοκινήτου, πετρελαιοκίνητα και ηλεκτροκίνητα. Μπορεί να ήταν μικρά αλλά η τιμή τους όχι, αφού φτάνει σχεδόν τα 12.000 ευρώ. Σήμερα: Μονοθέσια βρίσκουμε κυρίως σε go-karts αν και περιστασιακά κάποια αυτοκινητοβιομηχανία επιχειρεί να χρησιμοποιήσει παρόμοια τεχνολογία. Για παράδειγμα, η Toyota επεξεργάζεται σχέδια για ατομικά αυτοκίνητα όπως το ηλεκτρικό τρίτροχο i-Road. Σύμφωνα με την εταιρεία το όχημα απευθύνεται σε ανθρώπους που αναζητούν έναν εναλλακτικό τρόπο για τις καθημερινές τους μετακινήσεις. Τον περασμένο Ιούλιο ένας στόλος των i-Road της Toyota κατέκλυσε τους δρόμους του Τόκιο στο πλαίσιο πιλοτικού προγράμματος διάρκειας ενός έτους- παρόμοιο είχε υλοποιηθεί και τον Οκτώβριο του 2014 στη Γκρενόμπλ της Γαλλίας. Άλλες εταιρείες που πειραματίστηκαν με μονοθέσια είναι μεταξύ άλλων η Renault με το Twizy αλλά και η Mazda με το παράξενο αυτοκίνητό της που μπαίνει σε… βαλίτσα. Όλα τα παραπάνω απέχουν πολύ από το να χαρακτηριστούν mainstream ωστόσο όσο οι τρόποι μετακίνησής μας στις πόλεις αλλάζουν και εμπλουτίζονται- λίγο με ποδήλατα, λίγο με υπηρεσίες car sharing κλπ- το μέλλον μας και το μέλλον των μονοθέσιων αυτοκινήτων ίσως βρεθούν σε συγκλίνουσες πορείες συντομότερα απ’ ό,τι νομίζουμε.

Jet pack

Τότε: Πρωτοεμφανίστηκαν σε… κόμικ αν και η ιδέα μιας συσκευής που θα μπορούσε να μετατρέψει τον άνθρωπο που τη φορά σε ανθρώπινη βολίδα χρονολογείται εδώ και περισσότερο από μισό αιώνα στον αμερικανικό στρατό. Το 1961 μάλιστα φτιάχτηκε και ένα… demo.

Το 1965 ο Sean Connery ως Τζέιμς Μποντ το έσκαγε με jet pack στην ταινία Thunderball (Επιχείρηση Κεραυνός) και το 1967 δύο τύποι με jet pack εμφανίζονταν όχι στον κινηματογράφο αλλά στο Los Angeles Memorial Coliseum κατά τη διάρκεια του Super Bowl I, μπροστά σε 60.000 έκπληκτους θεατές.

Σήμερα: Τα jet pack υπάρχουν ακόμα αλλά εντοπίζονται κυρίως στο Χόλιγουντ. Υπάρχουν κάποια που χρησιμοποιούν το νερό για να εκτοξεύσουν τον άνθρωπο που τα φορά- άλλωστε και οι αστροναύτες τεχνικά κάτι τέτοιο χρησιμοποιούν με τη μορφή συσκευών ώσεως ώστε κατά τους «περιπάτους» τους στο διάστημα να μπορούν να έχουν ένα βαθμό προσανατολισμού και ελέγχου σε συνθήκες μηδενικής βαρύτητας. Τον Δεκέμβριο του 2014 η εταιρεία Martin Jetpack από τη Νέα Ζηλανδία ανακοίνωσε πως θα κυκλοφορήσει μια σειρά τέτοιων «συσκευών» με τις πρώτες παραδόσεις να αναμένονται φέτος. Το κόστος τους ξεπερνά τα 98.000 ευρώ. Δείτε όλα τα θέματα του Weekend