Διάσημες φωτογραφίες που ήταν… στημένες

Για να βγει μια εμβληματική εικόνα οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν ότι χρειάζεται ο φωτογράφος να είναι στο κατάλληλο σημείο την κατάλληλη στιγμή. Ο κανόνας αυτός όμως δεν φαίνεται να ισχύει για τους φωτογράφους των παρακάτω εικόνων, των οποίων τα «κλικ» μπορεί να έμειναν την ιστορία, δεν απαθανατίζουν όμως κάτι αυθόρμητο. Οι φωτογραφίες είναι κατά κάποιο τρόπο «στημένες» από τους εικονολήπτες και κάθε μία κρύβει από πίσω της μια ιστορία σχετικά με το πώς τραβήχτηκε και γιατί είχε τόσο μεγάλη σημασία…

Το φιλί στο Hotel de Ville

Στην πασίγνωστη ασπρόμαυρη φωτογραφία του Robert Doisneau πρωταγωνιστεί ένα ζευγάρι που φιλιέται με φόντο το δημαρχείο του Παρισιού. Το 1950, το περιοδικό Life παρήγγειλε στο πρακτορείο, όπου εργαζόταν ο Robert Doisneau, ένα ρεπορτάζ για τους ερωτευμένους στο Παρίσι, και ο φωτογράφος συμπεριέλαβε στη συλλογή του την παραπάνω εικόνα. Η φωτογραφία αυτή κατά γενική ομολογία αποτυπώνει την ρομαντική πλευρά της γαλλικής πρωτεύουσας, αλλά πόσο αυθόρμητη ήταν; Το 1993, ένα ζευγάρι έκανε μήνυση κατά του Doisneau, υποστηρίζοντας πως τους είχε τραβήξει χωρίς να του το επιτρέψουν. Η μήνυση που έκαναν ανάγκασε τον φωτογράφο να αποκαλύψει ότι το ζευγάρι στην φωτογραφία ήταν η 20χρονη τότε Φρανσουά Ντελμπάρ και ο 23χρονος Ζακ Καρτό, φιλόδοξοι ηθοποιοί, που πόζαραν στον Doisneau. Μάλιστα, η πρωταγωνίστρια πούλησε το 2005 την αυθεντική κόπια της  με σφραγίδα του φωτογράφου για 155.000 ευρώ. «Τα θαύματα της καθημερινής ζωής είναι τόσο συναρπαστικά… ακόμη και ο καλύτερος σκηνοθέτης δεν θα μπορούσε να συμπεριλάβει στα κάδρα του τη γοητεία του απρόσμενου που συναντά κανείς στον δρόμο. Δεν φωτογραφίζω τη ζωή όπως είναι, αλλά όπως θα ήθελα να είναι» είχε γράψει ο φωτογράφος το 1986.

Ο λονδρέζος γαλατάς

Blitz ήταν το όνομα της επιχείρησης του συστηματικού βομβαρδισμού της Βρετανίας από τους Γερμανούς, που ξεκίνησε στις 7 Σεπτεμβρίου το 1940 και θα προηγούνταν της εισβολής στη Βρετανία. Μια χαρακτηριστική φωτογραφία από την περίοδο εκείνη είναι ο Λονδρέζος γαλατάς που βαδίζει πάνω στα συντρίμμια. Ωστόσο, η διάσημη αυτή φωτογραφία είναι στημένη. Σύμφωνα με την Telegraph, ο άντρας που απεικονίζεται δεν είναι γαλατάς αλλά βοηθός του φωτογράφου Fred Morley της Fox Photos. Συγκεκριμένα, ο φωτογράφος δανείστηκε τη στολή του γαλατά, καθώς και το πακέτο με τις φιάλες και ζήτησε από τον βοηθό του να ποζάρει μέσα στα ερείπια του δρόμου, την ώρα που πυροσβέστες έδιναν μάχη με τις φλόγες. Με αυτή την εικόνα, ο ευρηματικός Morley ήθελε να παρακάμψει τη λογοκρισία που απέρριπτε τις εικόνες με τους κατεστραμμένους δρόμους που αποθάρρυναν τον κόσμο. Το σκεπτικό του, σύμφωνα με την Telegraph, ήταν να παρουσιάσει τα πράγματα με ένα τρόπο που ενίσχυε την φράση: «Παραμένουμε ήρεμοι και συνεχίζουμε».

Γεύμα στον ουρανοξύστη

Στα 80ά γενέθλια της φωτογραφίας, το 2012, αποκαλύφθηκε πως η συγκεκριμένη φωτογραφία δεν ήταν τόσο αυθόρμητη όσο πίστευαν όλοι. Πρόκειται για μια από τις πιο χαρακτηριστικές φωτογραφίες της ιστορίας της Νέας Υόρκης. Παρόλο που οι πρωταγωνιστές ήταν οικοδόμοι που εργάζονταν στην ανέγερση του Rockefeller Center, το «κλικ» ήταν «στημένο» για να προωθηθεί ο νέος ουρανοξύστης. Τραβηγμένη στις 20 Σεπτεμβρίου του 1932, στόχος της φωτογραφίας ήταν να δείχνει σαν μια τυχαία αποτύπωση του διαλείμματος των εργατών στο κτήριο RCA, τμήμα του Rockefeller Center. «Η φωτογραφία εντασσόταν στη διαφημιστική προσπάθεια εκ μέρους του Rockefeller Center. Οι εργάτες είναι πραγματικοί εργάτες αλλά η όλη διαδικασία οργανώθηκε με πολλούς φωτογράφους», δήλωσε ο Ken Johnston, επικεφαλής ιστορικός στο Corbis Images. Περιέγραψε μάλιστα τη φωτογραφία ως «κομμάτι της αμερικανικής ιστορίας». Σημειώνεται πως το αρνητικό της φωτογραφίας φυλάσσεται σε ένα δωμάτιο με ελεγχόμενη θερμοκρασία στις ΗΠΑ.

Η σημαία με το σφυροδρέπανο στο Ράιχσταγκ

Πρόκειται για μια από τις πιο ιστορικές φωτογραφίες όλων των εποχών. Η εμβληματική εικόνα δείχνει έναν ρώσο στρατιώτη να υψώνει τη σοβιετική σημαία με το σφυροδρέπανο στη στέγη της γερμανικής Βουλής, του Ράιχσταγκ, σηματοδοτώντας έτσι το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη. Το περίφημο «ντοκουμέντο»  απαθανατίστηκε από τον φωτογράφο Γεβγκένι Χαλντέι που υπηρετούσε στον Κόκκινο Στρατό. Σύμφωνα με τον Δημοσθένη Κούρτοβικ στο βιβλίο του «Τετέλεσται», ο φωτογράφος είχε οραματιστεί τη σύνθεση της φωτογραφίας πριν ακόμη τα σοβιετικά στρατεύματα καταλάβουν το Βερολίνο. Η στιγμή αυτή έφτασε στις αρχές Μαΐου του 1945 μετά από πολλές αιματηρές μάχες. Τότε, ο Χαλντέι πήρε τρεις στρατιώτες μαζί του και τους ανέβασε στην κορυφή του κτιρίου. Σύμφωνα με την επίσημη ιστορία, οι στρατιώτες που ανέβηκαν ήταν δύο: ο Μέλιτον Καντάρια και ο Μιχαήλ Γιεγκόροφ. Ωστόσο, σύμφωνα με αρκετούς ιστορικούς, αυτός που πραγματικά ύψωσε τη σημαία ήταν ο Αλεξέι Κοβαλιόφ, που μετά διατάχθηκε να μην μιλήσει για το περιστατικό. Σύμφωνα με το περιοδικό Time, ο Χαλντέι είχε στις βαλίτσες του τη σημαία με το σφυροδρέπανο και είχε λάβει οδηγίες για μια τέτοια φωτογράφιση, ενώ πρώτα την δοκίμασε και στην Πύλη του Βραδεμβούργου. Σε κάθε περίπτωση κανείς δεν αμφισβητεί ότι η φωτογραφία ήταν το αποτέλεσμα μιας σκηνοθεσίας, ενώ η ιστορία της λήψη της επίμαχης φωτογραφίας είναι ακόμα πιο περίπλοκη με αρκετές αναφορές για παραποιήσεις.

Η Ρόζα Παρκς στο λεωφορείο του Montgomery

Μια γυναίκα-σύμβολο στον αγώνα των Αφρο-Αμερικανών για ίσα δικαιώματα αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο σε λευκό επιβάτη. Ο λόγος για την Ρόζα Παρκς που αποτελεί εμβληματική φιγούρα του αγώνα για ισότητα. Η κίνησή της να μην παραχωρήσει τη θέση της οδήγησε στο μποϊκοτάζ στις δημόσιες συγκοινωνίες της Αλαμπάμα το 1955, μια καθοριστική κίνηση για το κίνημα εναντίον του φυλετικού διαχωρισμού στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με το περιοδικό Time, πολλές φωτογραφίες που χρησιμοποιούνται για να συνοδεύσουν τα άρθρα για τη Ρόζα Παρκς, τραβήχτηκαν αρκετό καιρό μετά τη σύλληψή της (1η Δεκεμβρίου 1955) επειδή αρνήθηκε να δώσει τη θέση της. «Οι άνθρωποι λένε ότι δεν έδωσα τη θέση μου επειδή ήμουν κουρασμένη» έγραψε η Parks στην αυτοβιογραφία της, «αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Δεν ήμουν κουρασμένη σωματικά … Αλλά είχα κουραστεί να υποχωρώ». Όπως αναφέρουν οι New York Times, στη στημένη φωτογραφία, που τραβήχτηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1956, πίσω από την Ρόζα Παρκς κάθεται ο Νίκολας Κρις, ρεπόρτερ που δούλευε για το United Press International. Μια μέρα πριν, το ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ ακύρωσε τον απαράδεκτο νόμο για φυλετικό διαχωρισμό στα λεωφορεία. Η Παρκς δήλωσε στον συγγραφέα Ντάγκλας Μπρίνκλεϊ ότι βγήκε από το σπίτι αποκλειστικά γι’ αυτή τη φωτογραφία, όπου θα φαινόταν να κάθεται μπροστά από έναν λευκό άντρα. Επιπλέον, δήλωσε ότι στην αρχή ήταν διστακτική για τη φωτογραφία αλλά δημοσιογράφοι και μέλη του κινήματος ήθελαν μια εικόνα που να περιγράφει τι συνέβαινε. «Ήταν ένα 100% στημένο γεγονός» δήλωσε ο κ. Μπρίνκλεϊ προσθέτοντας ότι δεν υπήρχε τίποτα αυθόρμητο στη φωτογραφία. Αυτό βέβαια δεν αλλοιώνει ούτε στο ελάχιστο το γεγονός ότι η Ρόζα Παρκς αφιέρωσε τη ζωή της στη βελτίωση των συνθηκών ζωής εκατομμυρίων καταπιεσμένων Αφρο-Αμερικανών από τις πρακτικές των διακρίσεων.

Η μάχη του Gettysburg

Από τη μεγάλη σύγκρουση των Βορείων και Νοτίων στη μικρή πόλη της Pennsylvania, Gettysburg, υπάρχει μια φωτογραφία, που σύμφωνα με την Washington Post, είναι περισσότερο προϊόν σκηνοθεσίας παρά ένα πραγματικό ντοκουμέντο. Συγκεκριμένα, ο φωτογράφος Alexander Gardner είχε δημιουργήσει το δικό του άλμπουμ με τις φωτογραφίες του αμερικανικού εμφυλίου «Gardner’s Photographic Sketch Book of the Civil War» το 1865. Περίπου 110 χρόνια αργότερα, ο ιστορικός William A. Frassanito ολοκλήρωσε τη δική του έρευνα για τις φωτογραφίες. Σύμφωνα με τον ιστορικό, ο φωτογράφος με τους βοηθούς του όταν εντόπισαν σχεδόν άθικτο το πτώμα ενός στρατιώτη το εκμεταλλεύτηκαν όσο μπορούσαν. Αφότου τράβηξαν φωτογραφίες στο σημείο όπου βρέθηκε η σωρός, στη συνέχεια τη μετέφεραν για να βγάλουν κι άλλες. Μια από τις επόμενες στημένες εικόνες θα ήταν και η φωτογραφία που συνδέθηκε όσο καμία άλλη με τη μάχη (δεύτερη εικόνα). Το 1975, ο ιστορικός Frassanito έκανε την αποκάλυψη στην έρευνά του «Gettysburg: A Journey in Time». Δείτε όλα τα θέματα του Weekend