Ταχύρρυθμα σεμινάρια κατασκοπείας υπόσχονται εταιρείες μέσω του ίντερνετ, απευθυνόμεvες σε ευκολόπιστο κοινό το οποίο είτε από περιέργεια είτε για προσωπικούς λόγους επιθυμεί να παρακολουθήσει την επικοινωνία ατόμων που το ενδιαφέρουν. Οι συγκεκριμένες εταιρείες έχουν βρεθεί στο στόχαστρο διωκτικών και εποπτικών αρχών, οι οποίες διαβεβαιώνουν πως οι διαχειριστές των σχετικών σελίδων είναι κοινοί απατεώνες και ότι το λογισμικό παρακολούθησης το οποίο προωθούν είναι αμφίβολης αποτελεσματικότητας.

Ρεπορτάζ Νίκη Πάπαζογλου

Σε περίοπτες θέσεις των μηχανών αναζήτησης συναντάμε, τον τελευταίο καιρό, πλήθος εταιρειών που διατείνεται πως προσφέρουν λογισμικά ικανά να παρακολουθήσουν οποιαδήποτε τηλεφωνική συσκευή επιθυμεί ο επίδοξος υποκλοπέας με όλα τα εχέγγυα πως δεν ανιχνεύεται από τον στόχο.

Δεν είναι λίγες οι φορές που οι τηλεφωνικές παρακολουθήσεις και υποκλοπές, κυρίως όταν αφορούσαν σε δημόσια πρόσωπα, έχουν μονοπωλήσει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης. Τα προγράμματα Prism και Dishfire της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφάλειας των ΗΠΑ (NSA), τα ελληνικά καρτοκινητά «τηλέφωνα-σκιές» και η παρακολούθηση του τέως πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή, είναι μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις που η δικογραφία τους συμπληρώνεται επί σειρά ετών.

Τι συμβαίνει όμως στις περιπτώσεις που ο υποκλοπέας δεν είναι παρά ο απατημένος σύζυγος, ο ανταγωνιστικός συνάδελφος ή ο ανήσυχος γονέας.

Οι επιλογές ποικίλλουν

Η πλειονότητα των εταιρειών αυτών προαπαιτεί την καταβολή ενός συγκεκριμένου ποσού, άλλοτε αποδίδεται ως μηνιαία συνδρομή, άλλοτε καταβάλλεται άπαξ για την αγορά κάποιου είδους λογισμικού.

Οι περιπτώσεις της συνδρομής

Ο ενδιαφερόμενος πληρώνει το αντίτιμο, από 50 έως 110 ευρώ, και στη συνέχεια λαμβάνει από την εταιρεία διευκρινιστικό email με κωδικούς και περαιτέρω οδηγίες. Με φυσική πρόσβαση στην προς παρακολούθηση συσκευή, η οποία επιβάλλεται να είναι τελευταίας γενιάς (smartphone) και χωρίς κωδικό ασφαλείας, καθοδηγείται και εγκαθιστά το λογισμικό μέσα σε 15 μόλις λεπτά. Από κει και πέρα μια επίσκεψη στην εν λόγω ιστοσελίδα αρκεί.

Συνδέεται με τους κωδικούς που έχει ήδη στη διάθεσή του και παρακολουθεί κάθε είδους συνομιλία που πραγματοποιήθηκε από το συγκεκριμένο κινητό. To αρχικό email διευκρινίζει δε, πως στην περίπτωση που το προς παρακολούθηση κινητό είναι iPhone, πρέπει να είναι ξεκλείδωτο (jailbroken). Αν πάλι όχι, «για να το ξεκλειδώσετε μπορείτε να ψάξετε στο ίντερνετ πώς γίνεται» αναφέρει χαρακτηριστικά, προάγοντας τον απλό χρήστη σε άνθρωπο με γνώσεις.

Αξίζει να σημειωθεί πως αν και η συγκεκριμένη συνδρομητική υπηρεσία παρακολούθησης διαφημίζεται σε ιστοσελίδα ελληνικής εταιρείας δεν παρέχεται από αυτή. Ο ιστότοπος που τελικά καταβάλλεται η συνδρομή είναι διεθνής με κέντρα τηλεφωνικής υποστήριξης σε τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες και στην Αμερική. Οι τρόποι πληρωμής δε ποικίλλουν, τραπεζική μεταφορά, πιστωτική κάρτα ακόμα και pay-pal. Για την περίπτωση που κάποιος αντιμετωπίσει δυσκολίες, διατίθεται ολιγόλεπτο βίντεο με οδηγίες προς ναυτιλομένους και ταυτόχρονες εγγυήσεις καλής λειτουργίας.

Οι περιπτώσεις της εφάπαξ αγοράς

Σε άλλες περιπτώσεις οι εταιρείες δίνουν μεγαλύτερη έμφαση σε εικαστικές λεπτομέρειες παρά σε διευκρινίσεις για τις παρεχόμενες υπηρεσίες οι οποίες παραμένουν ασαφείς. Μυστικιστική ατμόσφαιρα πλαισιώνει την παρακολούθηση προσθέτοντας το ανάλογο ύφος. «Ασφάλεια, προστασία, μελέτη, έρευνα» είναι ο παραπλανητικός τίτλος ενός ολιγόλεπτου βίντεο όπου άλλοτε ο ωτακουστής παρακολουθεί πρεσβείες και συνέδρια από χιλιόμετρα μακριά, άλλοτε παρέχονται ασαφείς οδηγίες προς αποφυγή ενδεχόμενης παρακολούθησης.

Ο ενδιαφερόμενος επικοινωνεί μόνο ηλεκτρονικά, αφού υποχρεωτικά καταχωρήσει αριθμό τηλεφώνου. Σε σύντομο χρονικό διάστημα υπάλληλοι της εταιρείας επικοινωνούν μαζί του από απόρρητο αριθμό. Εάν η κλίση δεν απαντηθεί ορίζεται νέο τηλεφωνικό ραντεβού μέσω email για την προώθηση του προϊόντος, ασχέτως αν τον ιστότοπο κοσμούν διάχυτες συμβουλές που προτρέπουν τον χρήστη να μην εμπιστεύεται τις τηλεφωνικές επικοινωνίες μιας και εύκολα υποκλέπτονται.

Οι επιλογές όμως δεν εξαντλούνται εδώ. Έτοιμες συσκευές, κοριοί, σε διάφορα παραπλανητικά σχήματα όπως τασάκια ή στυλό πωλούνται ακόμα και σε μεγάλα διαδικτυακά πολυκαταστήματα. Ευφάνταστοι τίτλοι όπως «Δώσε τέλος στην απιστία» προσπαθούν να προσελκύσουν το δυνητικό αγοραστή.

Αντίμετρα

Εάν τύχει και το θύμα αντιληφθεί την παρακολούθηση, ως τρόποι αντιμετώπισης προτείνονται είτε η επαναφορά των εργοστασιακών ρυθμίσεων της συσκευής, είτε η ενημέρωση του λειτουργικού συστήματος (update). Φυσικά η καταγγελία στις αρμόδιες αρχές και η δικαστική οδός μετά την επιβεβαίωση της παρακολούθησης επιβάλλεται.

Νομικό πλαίσιο

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο τρόπος που κάθε μια από αυτές τις εφαρμογές προωθείται. Το αφεντικό που επιθυμεί να παρακολουθήσει τους υπαλλήλους του εν ώρα εργασίας ή ο γονέας που ανησυχεί για το παιδί του, είναι οι συνηθέστεροι.

Παρακολούθηση ενταγμένη σε νομότυπα πλαίσια αποποιούμενη ευθυνών. Ο γονέας ασκώντας την γονεϊκή επιμέλεια έχει δικαίωμα να ελέγχει το ανήλικο τέκνο του και ο εργοδότης μπορεί να έχει – υπό προϋποθέσεις – πρόσβαση στην επικοινωνία των εργαζομένων και μόνο όταν αυτή διεξάγεται από εταιρικό τηλέφωνο ή αντίστοιχα εταιρικό διακομιστή. Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία στις λοιπές εμπορικές συναλλαγές μπορούν οι συνομιλίες να καταγράφονται εφόσον και μόνο γνωστοποιείται η καταγραφή και στον πομπό και στον δέκτη της εκάστοτε επικοινωνίας.

Οποιαδήποτε άλλη παρακολούθηση η οποία δεν διεξάγεται από ιδιωτικό ερευνητή είναι παράνομη. Μάλιστα ο νομοθέτης για την περίπτωση που κάποιος αθέμιτα παγιδεύει και καταγράφει το τηλέφωνο κάποιου έναντι αμοιβής ορίζει φυλάκιση έως δέκα χρόνια καθώς και πρόστιμο που μπορεί να κυμανθεί από 55 μέχρι 200 χιλιάδες ευρώ. Συνυπολογίζοντας πως τα στοιχεία που θα προκύψουν από την υποκλοπή, ακόμα κι αν βεβαιώνουν για παράδειγμα πράξεις μοιχείας, αδυνατούν να χρησιμοποιηθούν ως αποδεικτικά σε δικαστικές αίθουσες, το ρίσκο φαντάζει τεράστιο μπροστά στο αποτέλεσμα.

Οι Αρχές

Η Αρχή Διασφάλισης Προσωπικών Δεδομένων (ΑΔΑΕ) είναι εν μέρει αρμόδια για το νομικό πλαίσιο και την τήρησή του από πλευράς πολιτών, αλλά και τηλεπικοινωνιακών εταιρειών. Παρά την έντονη επανεμφάνιση των εν λόγω ιστοσελίδων, αναφέρει ότι δεν υπόκειται στην δικαιοδοσία της η περαιτέρω διερεύνηση του θέματος, μιας και η αρμοδιότητά της σταματά στον τηλεπικοινωνιακό πάροχο. Λογισμικά τέτοιου είδους, είθισται να εγκαθίστανται στις τηλεφωνικές συσκευές γι’ αυτό διαφημίζονται και ως μη ανιχνεύσιμα.

Από την άλλη, εκπρόσωποι της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα αναφέρουν ότι δεν έχουν δεχτεί το τελευταίο διάστημα καταγγελίες από θύματα που παρακολουθούνται, ή που τουλάχιστον το έχουν αντιληφθεί.

Παρόλα αυτά η αποτελεσματικότητα των συγκεκριμένων λογισμικών αμφισβητείται από ανώτατα στελέχη της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Μιλώντας στο newsbeast.gr, τόνισαν ότι τέτοιου είδους λογισμικά και συσκευές που διαφημίζονται ευρέως στο διαδίκτυο έχουν ελεγχθεί από τη δίωξη και δεν είναι παρά απάτες.

«Πιο πιθανό είναι ο επίδοξος υποκλοπέας να χάσει τα χρήματα που διέθεσε είτε γιατί το λογισμικό δεν ανταποκρίνεται, είτε γιατί η υπηρεσία σταματά με την είσπραξη του ποσού της συνδρομής», αναφέρουν. Ωστόσο λαμβάνοντας υπόψη πως τον Ιούλιο του 2012, 33χρόνος διαχειριστής ιστοσελίδας συνελήφθη γιατί διακινούσε μέσω διαδικτύου λογισμικό που υπέκλεπτε τηλεφωνικές συνομιλίες, για το μέλλον όλα φαντάζουν πιθανά…