Ο κορυφαίος στρατηγός του Β’ Παγκοσμίου Γκεόργκι Ζούκοφ

Ως ο μεγαλύτερος ενδεχομένως στρατιωτικός νους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Σοβιετικός Γκεόργκι Ζούκοφ ήταν ο πλέον καταξιωμένος αξιωματούχος της Ένωσης. Παρασημοφορημένος ήρωας πολέμου τρεις φορές και στρατιώτης πάνω απ’ όλα, ήταν οι δικές του νίκες κατά των Ναζί στο Ανατολικό Μέτωπο, συχνά με τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές, που επίσπευσαν το τέλος των φονικών εχθροπραξιών. Ο στρατιωτικός ηγέτης του Στάλιν ήταν η κινητήριος δύναμη και ο ιθύνων νους πίσω από την υπεράσπιση του Λένινγκραντ, του Στάλινγκραντ και της Μόσχας, την ίδια στιγμή που η νίκη του στο Κουρσκ θα έγερνε την πλάστιγγα του πολέμου, αναγκάζοντας τους Γερμανούς να υποχωρήσουν και επιτρέποντας έτσι στον Κόκκινο Στρατό να προελάσει μέχρι το Βερολίνο, με τους άντρες του Ζούκοφ να ανεμίζουν πρώτοι τη σοβιετική σημαία στο Ράιχσταγκ. Κι έτσι στη νικητήρια παρέλαση του Ιουνίου του 1945, καβάλα πάνω στο λευκό του άλογο στη μοσχοβίτικη Κόκκινη Πλατεία, ο στρατάρχης του Στάλιν αναγορεύτηκε σωτήρας της Σοβιετικής Ένωσης! Και τότε θα ξεκινούσαν οι περιπέτειες της ζωής του, καθώς ο Στάλιν δεν έβλεπε με καθόλου καλό μάτι την ασύλληπτη δημοτικότητα που απολάμβανε, γι’ αυτό και τον ξαπέστειλε στη δυσμένεια και την αφάνεια. Η ιστορία της ζωής του Ζούκοφ παραμένει αξιοσημείωτη: σκληρός άντρας σε σκληρές εποχές, αδίστακτος στρατιωτικά και καθόλου αρεστός ως άνθρωπος, δεν έπαυε να είναι ένας λαμπρός στρατηγικός νους, ικανότατος στην εξαπάτηση του εχθρού, καθώς σκαρφιζόταν ό,τι τέχνασμα υπήρχε για να κάνει τον αντίπαλο να καταλήξει στα εντελώς λάθος συμπεράσματα! Μια από τις σημαντικότερες φιγούρες των συμμαχικών δυνάμεων στα αιματοβαμμένα πεδία μάχης του Β’ Παγκοσμίου, ο Ζούκοφ βοήθησε τα μέγιστα στην ανακοπή της ναζιστικής λαίλαπας, χαρίζοντας στον κόσμο την πολυπόθητη ελευθερία του. Κι αν είναι αλήθεια ότι η Ιστορία γράφεται από τις πράξεις μεμονωμένων ανθρώπων, τότε ο Ζούκοφ ήταν πράγματι ένας από τους πρωταγωνιστές του πολέμου που θα σφυρηλατούσε τον σύγχρονο κόσμο… Πρώτα χρόνια Γεννημένος την 1η Δεκεμβρίου 1896 στη Στρέλκοβα της ρωσικής στέπας, ο Γκεόργκι Κονσταντίνοβιτς Ζούκοφ γεννιέται σε φτωχή οικογένεια χωρικών. Αφού δούλεψε στα αγροτικά κολχόζ από μικρός, η ανέχεια θα τον έφερνε σύντομα στη Μόσχα, όπου σε ηλικία 12 ετών μαθητεύει σε βυρσοδεψείο της σοβιετικής μεγαλούπολης. Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1912, και αφού ολοκλήρωσε την πρακτική, ο Ζούκοφ μπήκε στο επάγγελμα, αν και η καριέρα του δεν θα προλάβαινε να ευδοκιμήσει, καθώς τον Ιούλιο του 1915 στρατολογήθηκε άρον-άρον για να υπηρετήσει στα θέατρα μάχης του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τοποθετήθηκε στο ιππικό του Αυτοκρατορικού Στρατού και διακρίθηκε στις μάχες, με τον ίδιο να παρασημοφορείται μάλιστα δύο φορές με τον Σταυρό του Αγίου Γεωργίου. Η θητεία του στα χαρακώματα του πολέμου θα έπαιρνε ωστόσο απρόοπτο τέλος όταν τραυματίστηκε βαριά… Καριέρα στον Κόκκινο Στρατό Η Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 θα τον βρει σε στάδιο αποθεραπείας και ο Ζούκοφ θα προσχωρήσει άμεσα στους Μπολσεβίκους, λιποτακτώντας από τον Αυτοκρατορικό Στρατό και προσχωρώντας έτσι στον νεότευκτο Κόκκινο Στρατό, με τις τάξεις του οποίου πολέμησε στον ρωσικό εμφύλιο (1918-1921), παραμένοντας πάντα στο ιππικό. Στο τέλος του εμφυλίου, παρασημοφορήθηκε για άλλη μια φορά για τη συμβολή του στη νικητήρια επανάσταση και στα χρόνια που θα έρχονταν θα ανέβαινε τις τάξεις της ιεραρχίας, καθώς οι ηγετικές του ικανότητες ήταν αναντίρρητες. Τραχύς άνθρωπος και αθυρόστομος, αντιγύριζε στις επικρίσεις ότι όταν διοικείς ανθρώπους σε μάχες δεν υπάρχει η πολυτέλεια για λεπτότητα και τακτ. Οι επιτελικές του ικανότητες, η σκληρή πειθαρχία των μονάδων που διοικούσε και η προσκόλλησή του στη νίκη θα αναγνωρίζονταν από τους ανωτέρους του: τo 1923 θα τον βρει με τον βαθμό του συνταγματάρχη, ενώ μέχρι το 1930 ήταν ήδη ταξίαρχος του Κόκκινου Στρατού… Οι περιπέτειες στην Άπω Ανατολή Αφού γλίτωσε τις διαβόητες σταλινικές «εκκαθαρίσεις» του Κόκκινου Στρατού (1937-1939), όντας μάλιστα από τους ελάχιστους ευνοούμενους του Στάλιν που απέφυγαν τη ζοφερή τύχη, ο Ζούκοφ επιλέγεται το 1938 ως διοικητής των δυνάμεων της νευραλγικής σοβιετικής στρατιάς στη Μογγολία, με αποστολή τη νίκη κατά των Ιαπώνων. Τον Μάιο του 1939, με τις εχθροπραξίες σοβιετικών και ιαπωνικών δυνάμεων να έχουν ξαναρχίσει, ο Ζούκοφ έκανε πράξη τις δαιμόνιες στρατηγικές του ικανότητες: στις 20 Αυγούστου εξαπολύει την ορμητική αντεπίθεσή του, νικώντας κατά κράτος του Ιάπωνες, οι οποίοι αναγκάζονται να υπογράψουν στις 15 Σεπτεμβρίου σύμφωνο ειρήνης. Ο Ζούκοφ παρασημοφορείται με την τιμή «Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης» και προάγεται σε στρατηγό του Κόκκινου Στρατού! Επιστρέφοντας στη Μόσχα, αναλαμβάνει επιτελάρχης των σοβιετικών δυνάμεων (Ιανουάριος 1941) και λίγο αργότερα, στις 22 Ιουνίου 1941, θα πρέπει να αποδείξει για άλλη μια φορά τους τακτικισμούς του, όταν η ναζιστική Γερμανία εισβάλλει δηλαδή στη ρωσική επικράτεια εγκαινιάζοντας το Ανατολικό Μέτωπο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου… Τα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Καθώς οι σοβιετικές δυνάμεις μετρούσαν απώλειες και οπισθοχωρήσεις σε όλα τα ανοιχτά μέτωπα με τα ναζιστικά στρατεύματα, ο Ζούκοφ έπεσε σε δυσμένεια, παρά το γεγονός ότι στην πρώτη αυτή περίοδο των εχθροπραξιών υπέγραφε απλώς τα πορίσματα των επιτελαρχών του Στάλιν και δεν χάρασσε ο ίδιος την αμυντική στρατηγική. Οι αντιρρήσεις του στις αποφάσεις του επιτελείου του Κόκκινου Στρατού θα τον απομακρύνουν περαιτέρω από τον Στάλιν και τα τσιράκια του, αν και σύντομα θα αποδεικνυόταν ότι είχε δίκιο: ο Ζούκοφ διαφωνεί με τη σταλινική ντιρεκτίβα για την υπεράσπιση του Κιέβου και στις 29 Ιουλίου εκδιώκεται από επιτελάρχης του Κόκκινου Στρατού. Οι βαριές σοβιετικές απώλειες στο Ανατολικό Μέτωπο όμως και η πτώση του Κιέβου στους Γερμανούς, με τους Σοβιετικούς να μετρούν ταπεινωτική ήττα και απίθανο αριθμό νεκρών και αιχμαλώτων, αναγκάζουν τον Στάλιν να τον επαναφέρει άρον-άρον για την υπεράσπιση της Μόσχας. Ο Ζούκοφ γίνεται τον Οκτώβριο και πάλι επιτελάρχης του Κόκκινου Στρατού και βάζει σε λειτουργία το εξαντλητικά σχεδιασμένο πλάνο του για τη διάσωση της πόλης: ανακαλεί τα σοβιετικά στρατεύματα από τη Μογγολία και με τις ενισχυμένες πλέον δυνάμεις του εξαπολύει την αντεπίθεσή του στις 5 Δεκεμβρίου: οι Γερμανοί απωθούνται και η Μόσχα είναι πλέον ασφαλής! Ο Ζούκοφ προάγεται σε υπαρχηγό του Στρατού και στέλνεται στο Νοτιοδυτικό Μέτωπο με αποστολή την υπεράσπιση του Στάλινγκραντ. Εκεί σκαρφίζεται τη μεγαλεπήβολη «Επιχείρηση Ουρανός», που εγκαινιάζεται στις 19 Νοεμβρίου και αφορά στη διπλή επίθεση των Σοβιετικών. Μέχρι τις 2 Φεβρουαρίου, οι περικυκλωμένες ναζιστικές δυνάμεις παραδίδονται και η πόλη γλιτώνει. Με τις επιχειρήσεις στο Στάλινγκραντ να οδεύουν προς το αίσιο τέλος τους, ο Ζούκοφ εφαρμόζει τη νέα του στρατηγική («Επιχείρηση Σπίθα»), η οποία καταφέρνει να διανοίξει τον πρώτο δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ Μόσχας και πολιορκημένου Λένινγκραντ (Ιανουάριος 1943). Οι επιτυχίες του αναγκάζουν τον Στάλιν να τον θέσει επικεφαλής των σοβιετικών στρατευμάτων και ο Ζούκοφ προάγεται έτσι σε αρχιστράτηγο του Κόκκινου Στρατού. Επόμενη κίνηση, το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, ο σχεδιασμός της Μάχης του Κουρσκ. Ο Ζούκοφ μαντεύει τις προθέσεις των Γερμανών και αναπτύσσει τις δυνάμεις του με τέτοιον τρόπο ώστε να κατακτήσει μια από τις πλέον λαμπρές νίκες του Κόκκινου Στρατού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο! Επιστρέφοντας στο Βόρειο Μέτωπο, ο στρατάρχης απελευθερώνει και το Λένινγκραντ, αναγκάζοντας τη ναζιστική πολιορκία να αρθεί (Ιανουάριος 1944), πριν εγκαινιάσει το νέο του στρατηγικό σχέδιο για την εκκαθάριση της Λευκορωσίας και της ανατολικής Πολωνίας: στις 22 Ιουνίου 1944 η «Επιχείρηση Λευκορωσία» τίθεται σε εφαρμογή, η οποία θα οδηγήσει σε μια ευρύτατη σοβιετική νίκη και θριαμβευτική προέλαση, που θα σταματήσει μόνο όταν οι προμήθειες εξαντληθούν. Με το momentum υπέρ του και τις ναζιστικές δυνάμεις κλονισμένες, η προέλαση προς το Βερολίνο ήταν μονόδρομος: ο Ζούκοφ ηγείται της τελικής επίθεσης τον χειμώνα του 1945, αφού είχε ήδη εκκαθαρίσει όλη σχεδόν την ανατολική και το μεγαλύτερο τμήμα της κεντρικής Ευρώπης, ο Κόκκινος Στρατός μπαίνει θριαμβευτής στο Βερολίνο! Μετά την κατάληψη της πόλης, ο Ζούκοφ επιβλέπει τη συμφωνία για την παράδοση της πόλης (8 Μαΐου 1945). Ως αναγνώριση των στρατηγικών του άθλων, ο Στάλιν του εμπιστεύεται την τιμή να επιθεωρήσει έφιππος τη θριαμβευτική παρέλαση του Κόκκινου Στρατού στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας τον Ιούνιο… Μεταπολεμικές περιπέτειες Μετά την πτώση του Βερολίνου, ο Ζούκοφ ήταν ο πλέον κατάλληλος να διατηρήσει τη θέση του στρατιωτικού διοικητή της σοβιετικής ζώνης κατοχής της Γερμανίας, που θα μετατρεπόταν αργότερα στην Ανατολική Γερμανία. Παρά την τιμή, θα παρέμενε στη θέση του λιγότερο από έναν χρόνο, καθώς οι φόβοι του Στάλιν για την ασύλληπτη δημοτικότητα που απολάμβανε ο στρατάρχης (δεν ήταν λίγοι αυτοί που τον θεωρούσαν ως την πλέον προβεβλημένη προσωπικότητα της μεταπολεμικής Σοβιετικής Ένωσης!) καλούσαν σε δραστική λύση: την υποβάθμισή του! Το σταλινικό πλάνο για τη στρατιωτική εξόντωση του Ζούκοφ περιλάμβανε τρία βήματα: αφού τον παύει από αρχιστράτηγο του Κόκκινου Στρατού (άνοιξη του 1946), τον απομακρύνει και από διοικητή της «κόκκινης ζώνης» (Ανατολική Γερμανία) και τον ξαποστέλνει στην απομακρυσμένη Στρατιωτική Διοίκηση της Οδησσού. Ταπεινωμένος και συγκλονισμένος από τις εξελίξεις, ο Ζούκοφ υφίσταται έμφραγμα και υποβαθμίζεται ακόμα περισσότερο: τοποθετείται πια στη στρατιωτικά ανενεργή και ουσιαστικά ασήμαντη Διοίκηση των Ουραλίων! Αυτός, ο ήρωας πολέμου, ο άνθρωπος που σταμάτησε αποφασιστικά τη ναζιστική λαίλαπα, ήταν πια παροπλισμένος. Η ταπείνωση του Ζούκοφ δεν ξεπληρωνόταν με τίποτα… Δεύτερη -πολιτική- καριέρα Με τον θάνατο του Στάλιν ωστόσο το 1953, μια αναπάντεχη έκπληξη περίμενε τον Ζούκοφ. Η νέα κυβερνητική τριανδρία τον επαναφέρει στην ενεργό δράση ως υφυπουργό Άμυνας! Σύντομα μάλιστα θα αναλάμβανε υπουργικά καθήκοντα στο Αμύνης (1955), με τον ίδιο να γίνεται ισχυρός εκφραστής της προσπάθειας αποσταλινοποίησης του καθεστώτος και της ανάγκης για πιο φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις. Η πολιτική του καριέρα δεν θα είχε βέβαια την αίγλη της στρατιωτικής, καθώς στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου ο εχθρός δεν ήταν πάντα ξεκάθαρος: ο Ζούκοφ αναλαμβάνει επικεφαλής των σοβιετικών δυνάμεων εισβολής στην Ουγγαρία (φθινόπωρο 1956) για να καταπνίξουν στο αίμα τη λαϊκή εξέγερση κατά του σοβιετικού ζυγού. Πολιτικές διαφωνίες μεταξύ Ζούκοφ και Χρουστσόφ θα σηματοδοτήσουν σύντομα πάντως το τέλος της βραχύβιας πολιτικής επιστροφής του στρατηγού στη δημόσια ζωή: τον Ιούνιο του 1957 ο Ζούκοφ παύεται από υπουργός και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, για να μη γυρίσει ποτέ ξανά στη δημόσια σφαίρα… Τελευταία χρόνια Λαϊκός ήρωας της Ρωσίας και λατρεμένη φιγούρα παρά την απομάκρυνσή του από τη δημόσια ζωή του τόπου, ο Ζούκοφ πέρασε τη στερνή αυτή περίοδο της ζωής του στο περιθώριο. Το 1969 επανεμφανίστηκε πάντως με τα απομνημονεύματά του («Αναμνήσεις και Αντανακλάσεις»), αν και η υγεία του ήταν σαφώς κλονισμένη. Η πατρική φιγούρα της Ρωσίας πέρασε τον τελευταίο του καιρό με οικείους και φίλους, με την κατάσταση της υγείας του να επιδεινώνεται συνεχώς και τον ίδιο να μπαινοβγαίνει στο νοσοκομείο. Η δεύτερη σύζυγός του και τα τρία του παιδιά ήταν πάντα στο πλευρό του, μέχρι τις 18 Ιουνίου 1974, όταν ο μεγάλος στρατάρχης άφησε την τελευταία του πνοή… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr