Η πανίσχυρη Ελληνίδα της Wall Street

«Πύραυλο Κρουζ» την έλεγαν άλλοτε στη χρηματοπιστωτική αγορά των ΗΠΑ και είχαν καλό λόγο γι’ αυτό. Ογκόλιθος εξάλλου της Wall Street, ανεβοκατέβαζε τις αγορές και επιβίωνε από επιθετικές εξαγορές, συγχωνεύσεις και αλλαγές καθεστώτων στην πανίσχυρη Morgan Stanley, την οποία έφτασε να ελέγχει ως συμπρόεδρος. Το 2006 εξάλλου το «Fortune» την ονόμασε ως την πιο ακριβοπληρωμένη γυναίκα των ΗΠΑ με ετήσιες αποδοχές της τάξης των 30 εκατ. δολαρίων! Και την προηγούμενη χρονιά το «Forbes» την είχε κατατάξει στην 16η θέση των πιο ισχυρών γυναικών του κόσμου! Μόνο που το 2007 δεν θα ήταν ακριβώς η καλύτερή της εποχή. Ο λόγος για τη Ζωή Παπαδημητρίου-Κρουζ, η οποία μετακόμισε οικογενειακώς στον Νέο Κόσμο όταν ήταν 14 ετών για να πιάσει την αγορά από τα μαλλιά. Μεγαλοστέλεχος του τραπεζικού τομέα και της επενδυτικής στον κολοσσό της Morgan Stanley, όλοι περίμεναν να διαδεχτεί τον πρόεδρο στο τιμόνι του ομίλου. Το 2005 είχε προαχθεί άλλωστε στη θέση της προέδρου του τμήματός της στη Morgan Stanley και το μόνο που έλειπε πια από το βιογραφικό της ήταν η θέση του προέδρου του διοικητικού συμβουλίου (και διευθύνοντος συμβούλου), κάτι που όλοι στοιχημάτιζαν πως δεν θα αργούσε να έρθει. Παρά το γεγονός ότι ο δεύτερος ισχυρός σύμμαχός της στον κολοσσό, Philip Purcell, είχε εκδιωχθεί άρον άρον από τη Morgan Stanley, η ίδια είχε καταφέρει να παραμείνει στην υψηλόβαθμη θέση της και στο νέο καθεστώς του επίσης μέντορά της John Mack. Το όνομά της ήταν άλλωστε σε όλα τα εσωτερικά υπομνήματα που ανακοίνωναν αλλαγές διευθυντών και η ίδια είχε δικαιώσει τη φήμη της ως τζιμάνι της χρηματοπιστωτικής κρατώντας έναν ιδιαιτέρως νευραλγικό επενδυτικά τομέα της Wall Street από το 2000-2005. Και τότε, εντελώς ξαφνικά, θα δει το 2007 την πόρτα της εξόδου από τον κολοσσό που και η ίδια είχε φτιάξει με τα χεράκια της ήδη από το 1982. Ο λόγος δεν ήταν άλλος από τις ζημίες που παρουσίασε το τμήμα στεγαστικών δανείων και υποθηκών που διηύθυνε. Ζημίες της τάξης των 3,7 δισ. δολαρίων! Το βαρύ πυροβολικό δεν θα χανόταν φυσικά, καθώς παραήταν πολύτιμη και έμπειρη. Ίδρυσε κατόπιν ένα επενδυτικό κεφάλαιο 200 εκατ. δολαρίων (Voras Capital), το οποίο λειτούργησε αρκετά χρόνια πριν απαλλαγεί έξυπνα από αυτό όταν άρχισε να σημειώνει ζημίες. Σύμβουλος επενδυτικής πλέον σε νέα φίρμα, τώρα έλεγαν πικρόχολα πως έπνιγε τα δεινά της ζωής της (όπως η απόλυση από τη Morgan Stanley και το διαζύγιό της από το επίσης μεγαλοστέλεχος σύζυγό της, Ερνέστο Κρουζ) στο μερικών εκατ. δολαρίων διαμέρισμά της στην 5η Λεωφόρο του Μανχάταν με τα τρία παιδιά της. Αν ήταν ένα από τα τελευταία θύματα της χρηματοπιστωτικής κρίσης των ΗΠΑ του 2007 ή αν αντιθέτως ήταν ο δικός της κακός εαυτός ο μεγαλύτερός της εφιάλτης, γι’ αυτό χύθηκαν τόνοι μελάνης στην Αμερική, αν και ήταν σαφές πως η Ελληνίδα παραήταν σκληρό καρύδι για να χαθεί μέσα στα αρπακτικά της Wall Street…

Πρώτα χρόνια

Η Ζωή Παπαδημητρίου γεννιέται στις 2 Φεβρουαρίου 1955 στην Ελλάδα, η οικογένεια θα μετακομίσει ωστόσο στις ΗΠΑ όταν εκείνη είναι στα 14 της, αναζητώντας καλύτερη μοίρα στον κόσμο. Κι έτσι έμαθε από μικρή πόσο κόπο και σκληρή δουλειά απαιτούσε για να τα καταφέρεις σε έναν ξένο τόπο. Αφού ολοκλήρωσε τις σχολικές της υποχρεώσεις σε ένα προάστιο της Βοστόνης, οι άριστοι βαθμοί τής εξασφάλισαν μια θέση στο περίφημο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Αρχικά με πτυχίο φιλολογίας και λογοτεχνίας το 1977, σύντομα όμως θα επέστρεφε στα πανεπιστημιακά έδρανα για ένα μεταπτυχιακό στη διοίκηση επιχειρήσεων από την Οικονομική Σχολή του Χάρβαρντ, ως μία από τις μόλις 168 γυναίκες σε μια φουρνιά 755 φοιτητών. Με το master ανά χείρας το 1982, είχε ήδη στο πλευρό της τον σύζυγό της από τα προπτυχιακά ακόμα χρόνια, έναν εξίσου φιλόδοξο νεαρό από τη Νικαράγουα ονόματι Ερνέστο Κρουζ. Το πρώτο από τα τρία της παιδιά, Ερνέστο Κρουζ Γ’, δεν θα ερχόταν στη ζωή παρά λίγο αργότερα από την εποχή που πήρε τον μεταπτυχιακό της τίτλο…

Το βαρύ πυροβολικό της Morgan Stanley

Το γεγονός ότι ήταν μητέρα ενός παιδιού δεν θα της άλλαζε τα σχέδια. Η Morgan Stanley την τσίμπησε άλλωστε κατευθείαν από το Χάρβαρντ για να της προσφέρει μια θέση στον νέο και αναπτυσσόμενο κλάδο της, τα ξένα χρηματιστήρια και το συνάλλαγμα. Παρά το γεγονός ότι μπήκε στη Wall Street σε μια εποχή που ήταν ολότελα ανδροκρατούμενη, δεν τα έβαλε κάτω, θέλοντας να αποδείξει πως είναι αρσενικό στην ψυχή. Ήταν εξάλλου πολύ καλή σε αυτό που έκανε και δεν θα άφηνε τη γυναικεία της φύση να της στερήσει όσα άξιζε. Το χρηματιστήριο ένιωθε ωστόσο να την καλεί: «Μου αρέσουν οι αγορές, η ενέργεια, ο θόρυβος», εξομολογήθηκε στο περιοδικό «Fortune» εκείνη τη χρονιά, θέλοντας να ζήσει τα έντονα συναισθήματα του θριάμβου και της πανωλεθρίας. Παρά το γεγονός ότι τα πήγαινε καλά, τρία χρόνια αργότερα θα δει να της κλέβει την προαγωγή ένας άντρας μόνο και μόνο επειδή ήταν άντρας. Δεν θα εγκαταλείψει τα όπλα, αλλά θα επιμείνει. Η ελληνική επιμονή δεν ήταν άλλωστε το μόνο ελληνικό στοιχείο που είχε, καθώς η προφορά των αγγλικών με τον χαρακτηριστικό τρόπο των ελλήνων μεταναστών της Αμερικής ήταν πάντοτε παρούσα. Εκείνη απέδιδε την επιμονή της στο «μεσογειακό αίμα», με το οποίο θα έπαιρνε κάποια στιγμή τη θέση που αποζητούσε. Τώρα είχε τη φήμη του σκληρού αλλά δίκαιου χρηματομεσίτη και το 1990 θα γινόταν τελικά διευθύντρια του τμήματός της! Τρία χρόνια αργότερα, θα ήταν το αφεντικό του τμήματος, όταν θα έπιανε φιλίες με έναν νεοανερχόμενο αστέρα του ομίλου, κάποιον John Mack. Ο οποίος ήταν αυτός που την είχε προσλάβει το 1982 και τώρα φάνταζε ως το νέο μεγάλο όνομα της Morgan Stanley. Γιος μεταναστών επίσης, αυτός λιβανέζων εμιγκρέδων στη Βόρεια Καρολίνα, πίστεψε στις ικανότητές της και το 1997, έπειτα από άλλη μια επιθετική εξαγορά του κολοσσού που θα τον έστεφε στη θέση του προέδρου της εταιρίας, προάγει την Κρουζ στη θέση που είχε μόλις αφήσει. Ένα τμήμα 2 δισ. δολαρίων δηλαδή! Η Κρουζ είχε ήδη επιδείξει τις ικανότητές της, ανεβάζοντας το προηγούμενο τμήμα της από μια μικροδουλειά της τάξης των 170 εκατ. δολαρίων σε σωστή επιχείρηση με κύκλο εργασιών στα 670 εκατ. δολάρια, κι έτσι είχε όσα χρειαζόταν για τη θέση. Μέχρι τότε είχε αποκτήσει και τα δύο επόμενα παιδιά της, αν και αυτό δεν την εμπόδιζε να δουλεύει ακόμα και 16 ώρες τη μέρα. Μεγαλοστέλεχος άλλωστε σε μια από τις πιο ισχυρές φίρμες της Wall Street, μόνο ο ουρανός φάνταζε ταβάνι για κείνη. «Πύραυλο Κρουζ» την έλεγαν τώρα και εκείνη παρέμενε πιστή στον κολοσσό παρά τις προτάσεις-βροχή από άλλες εταιρίες. Η σκληροτράχηλη Ελληνίδα κατάφερε να επιβιώσει από αρκετές αλλαγές σκυτάλης στην ηγεσία της Morgan Stanley και το τμήμα της έγινε ένα από τα πιο πετυχημένα όχι μόνο της εταιρίας, αλλά και ολόκληρης της Wall Street. Το 2003, για παράδειγμα, αύξησε τα έσοδα του τμήματός της κατά 65% από την προηγούμενη χρονιά. Κι έτσι οι απολαβές της εκείνη τη χρονιά (με τα μπόνους παραγωγικότητας) άγγιξαν τα 16,1 εκατ. δολάρια, μεγαλύτερες ακόμα και από του διευθύνοντος συμβούλου! Μέχρι το 2004, το τμήμα της απέδιδε έσοδα της τάξης των 5,6 δισ. δολαρίων, αποτελώντας το 14% των συνολικών εσόδων της Morgan Stanley! Κι έτσι εκείνη τη χρονιά πήρε μπόνους 7,7 εκατ. δολαρίων, το δεύτερο μεγαλύτερο της φίρμας. Παρά τα πισώπλατα μαχαιρώματα και τον λυσσαλέο ανταγωνισμό εντός της εταιρίας, παρέμενε στη θέση της και αρνούνταν τις τόσες εθελούσιες εξόδους που της πρότειναν τα νέα διοικητικά σχήματα, πιστεύοντας με όλες της τις δυνάμεις στη φίρμα. Αρνήθηκε ακόμα και αποζημίωση 32 εκατ. δολαρίων για να δει την πόρτα της εξόδου. Μέχρι τότε το «Forbes» την είχε ονομάσει 16η πιο ισχυρή γυναίκα του κόσμου, καθώς τα κέρδη του τμήματός της είχαν αυξηθεί κατά 110% από την προηγούμενη χρονιά. Γι’ αυτό και το 2006 καθάρισε 30 εκατ. δολάρια, μιας και είχε νικήσει ακόμα και την Goldman Sachs στα παραδοσιακά πεδία υπεροχής της. Πλέον ήταν η πλέον ακριβοπληρωμένη γυναίκα της Wall Street και ήταν σαφές σε όλους πως είχε βρει τη θέση της στη φαλλοκρατική επενδυτική των ΗΠΑ. Όλα φάνταζαν λοιπόν ιδανικά για την ίδια όταν άρχισε το 2007. Ακόμα και ο Mack παρατήρησε τον Απρίλιο εκείνης της χρονιά σε σύσκεψη του διοικητικού συμβουλίου πως η Ελληνίδα ήταν η πιθανότερη υποψήφια να τον διαδεχτεί στο τιμόνι της Morgan Stanley, αποδίδοντάς της τα εύσημα για τη γιγάντωση του κύκλου δραστηριοτήτων του κολοσσού. Μόνο που από τον Μάρτιο η στεγαστική κρίση θα άρχισε να δείχνει τα δόντια της στις ΗΠΑ και οι υποθήκες αντιπροσώπευαν ένα καλό ποσοστό των δραστηριοτήτων της Κρουζ. Οι προβλέψεις της αγοράς έλεγαν πως η Morgan Stanley θα έχανε 3,5 δισ. δολάρια εξαιτίας της στεγαστικής κρίσης, αν και κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει την ακριβή της πορεία. Κάποιοι αμφισβητούν ότι ήταν οι τρομακτικές απώλειες του τμήματός της που την έθεσαν εκτός Morgan Stanley, υπαινισσόμενοι πως δεν θα μπορούσε ποτέ μια γυναίκα να προεδρεύσει ενός παραδοσιακά ανδροκρατούμενου πεδίου. Δώδεκα μέρες εξάλλου μετά την απόλυσή της, ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής της πήρε τη ζηλευτή θέση. Ήταν όμως και το άλλο: με τις δικές της ναυαγοσωστικές κινήσεις, η Morgan Stanley έχασε σαφώς λιγότερα από τον ανταγωνισμό (κολοσσούς όπως η Citigroup, η UBS και η Merrill Lynch) και στο πρώτο τρίμηνο του 2008 ανέκαμψε μερικώς, επιβεβαιώνοντας τις δικές της εκτιμήσεις σε βάρος των προβλέψεων των αναλυτών της αγοράς…

Τελευταία χρόνια

Έχοντας αφιερώσει 25 χρόνια στην επενδυτική τράπεζα, η πιο ισχυρή γυναίκα της Wall Street ήταν ξαφνικά χωρίς δουλειά. Δεν ήταν φυσικά η μόνη, καθώς ο κατάλογος των μεγαλοστελεχών που εκδιώχθηκαν απρόοπτα το καλοκαίρι του 2007 μόνο μικρός δεν ήταν. Ο «Πύραυλος Κρουζ», όπως την είχαν αποκαλέσει οι «Financial Times» από την ικανότητά της να βρίσκει πάντα στόχο, δεν σκόπευε ωστόσο να παροπλιστεί. Ο σύζυγός της ήταν μέχρι τότε υψηλόβαθμος διοικητικός της Credit Suisse και ο ανταγωνισμός στο σπίτι ήταν υψηλός. Η ίδια εξάλλου είχε διαχειριστεί με επιτυχία ένα από τα μεγαλύτερα επενδυτικά χαρτοφυλάκια της Wall Street από το 2000-2005 και τον Φεβρουάριο του 2006 είχε πάρει το χρίσμα από τον πρόεδρο της Morgan Stanley ως διάδοχός του. Πλέον λειτουργούσε ως συμπρόεδρος του κολοσσού, αν και για μικρό χρονικό διάστημα όπως θα αποδεικνυόταν. Κάποιοι υπαινίχθηκαν ότι η Παπαδημητρίου-Κρουζ λειτούργησε απλώς ως αποδιοπομπαίος τράγος για τη χειρότερη οικονομική καταστροφή της Morgan Stanley στην 72χρονη ιστορία της. Αφού πέρασε δύο χρόνια ετοιμάζοντας την επόμενη κίνησή της, οι «New York Times» αποκάλυψαν τον Οκτώβριο του 2009 ότι η Ζωή Κρουζ ξεκινά το δικό της επενδυτικό κεφάλαιο. Το ονόμασε Voras Capital Management, το λειτούργησε για τέσσερα χρόνια και το ρευστοποίησε τελικά τον Μάιο του 2012, όταν τα πρώτα σημάδια των απωλειών του άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους. Το hedge fund άξιζε μέχρι τότε 200 εκατ. δολάρια. Πλέον απασχολείται ως χρηματοοικονομικός σύμβουλος σε μια επενδυτική φίρμα, λειτουργώντας ταυτοχρόνως και μια δική της εταιρία που δραστηριοποιείται στον κλάδο. Τώρα ρίχνει ωστόσο το βάρος της καθημερινότητάς της στη φιλανθρωπία, όντας μέλος σε αρκετές περίβλεπτες μη κυβερνητικές οργανώσεις των ΗΠΑ, μιας και δεν έχει τι άλλο να αποδείξει. Τον σκανδαλοθηρικό Τύπο των ΗΠΑ απασχόλησε πολύ το περιβόητο διαζύγιό της με τον εδώ και τριάντα χρόνια σύζυγό της Ερνέστο Κρουζ, καθώς αποτελούσαν μέχρι πρότινος ένα από τα πιο δυναμικά και γνωστά ζευγάρια της Wall Street. Εκείνη θυμάται πάντως διαχρονικά τις τρεις εμπειρίες που τη διαμόρφωσαν ως προσωπικότητα. Κατά πρώτο, τη μετανάστευση από την Ελλάδα στην τρυφερή εφηβική ηλικία, ένα τραυματικό όπως έχει πει γεγονός για την ίδια που την πείσμωσε να τα καταφέρει στη νέα της πατρίδα. Μετά ήταν ο θάνατος του 17χρονου αδερφού της, με τον οποίο είχαν μόλις έναν χρόνο διαφορά και ήταν ιδιαιτέρως δεμένοι. Και το τρίτο καθοριστικό «χτύπημα» ήταν η απόλυσή της από τη Morgan Stanley. Όχι ίσως το ίδιο το γεγονός της απόλυσης, αλλά το ότι αυτή έγινε από τον καλό της φίλο και χρόνιο υποστηρικτή της… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr