Αξιολόγηση βάσει των απαιτήσεων της κάθε θέσης εργασίας, κατάργηση των «μορίων» και έμφαση στα «δυναμικά» χαρακτηριστικά των υποψηφίων έναντι των τυπικών προσόντων, αλλά και καθιέρωση της συνέντευξης ως βασικού εργαλείου επιλογής περιλαμβάνει το νομοσχέδιο του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης για τον νέο τρόπο επιλογής προϊσταμένων. Μιλώντας στην «Καθημερινή», ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης, Κυριάκος Μητσοτάκης, εξηγεί τους λόγους που οδήγησαν στην ανάγκη αλλαγής του συστήματος αλλά και γιατί είναι σημαντικό η επιλογή να είναι μεν αξιοκρατική αλλά να έχει ως βασικό γνώμονα «την αξιοσύνη και το ταλέντο».
Βάσει των προβλεπόμενων στο νομοσχέδιο που αναμένεται να κατατεθεί μέχρι το Πάσχα στη Βουλή -«σε κλίμα συναίνεσης», όπως ευελπιστεί ο ίδιος- για πρώτη φορά θα μπορούν να συμμετέχουν στη διαδικασία όλοι οι υπάλληλοι που έχουν τα απαιτούμενα προσόντα και όχι μόνο οι υπηρετούντες σε αντίστοιχες θέσεις. Στη διαδικασία επιλογής των «κατάλληλων» θα παρεμβάλλονται εκτός από το ΑΣΕΠ, που θα έχει την κύρια ευθύνη των γραπτών εξετάσεων, Ειδικά Συμβούλια Επιλογής Προϊσταμένων, αλλά και Συμβούλια Συνέντευξης Προϊσταμένων. Στόχος είναι εντός των 18 προσεχών μηνών να έχουν αναδειχθεί 81 γενικοί διευθυντές, 383 διευθυντές και 1.384 τμηματάρχες.
– Τι είναι αυτό που θέλετε να πετύχετε με το νέο σύστημα επιλογής προϊσταμένων;
– Όπως γνωρίζετε, έχουμε προχωρήσει σ’ έναν συνολικό ανασχεδιασμό της Δημόσιας Διοίκησης. Έχουμε περιγράψει για κάθε υπηρεσία τι απαιτείται να κάνει, πώς θα επιτύχει τους στόχους της και ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχουν οι υπάλληλοι που θα αναλάβουν τις θέσεις ευθύνης, ώστε να αποκτήσουμε ένα νέο, φιλικό για τον πολίτη και αποτελεσματικό Δημόσιο. Τώρα χρειάζεται να βρούμε τους κατάλληλους ηγέτες, δηλαδή τους γενικούς διευθυντές, τους διευθυντές και τους προϊσταμένους Τμημάτων. Και αυτό είναι το δύσκολο. Πιστεύω, όμως, ότι με το νέο σύστημα επιλογής προϊσταμένων θα το επιτύχουμε καθώς θέτουμε σε εφαρμογή μεθόδους και «εργαλεία» επιλογής που στοχεύουν στην αξιοκρατία και την αξιοσύνη δίχως όμως να υπολείπονται σε διαφάνεια και αντικειμενικότητα. Την ίδια στιγμή -και θέλω να το τονίσω αυτό- κρατάμε τα θετικά στοιχεία του «νόμου Ραγκούση», ο οποίος στην πράξη δεν εφαρμόστηκε και δεν δοκιμάστηκε, δυστυχώς, ποτέ.
Τα «εργαλεία»
– Ποια είναι αυτά τα «εργαλεία», πώς προέκυψαν ξαφνικά και αν είναι τόσο εύστοχα γιατί δεν χρησιμοποιήθηκαν όλα αυτά τα χρόνια;
– Μελετήσαμε τις πρακτικές που εφαρμόζονται με επιτυχία σε άλλες χώρες (Ιρλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία και Καναδά). Κατόπιν, προσαρμόσαμε τις πρακτικές αυτές στις δικές μας ανάγκες. Γνωρίζοντας πλέον τις ανάγκες κάθε θέσης ευθύνης στο Δημόσιο, ξεκινάμε τώρα να εντοπίσουμε τους πλέον κατάλληλους υπαλλήλους για κάθε συγκεκριμένη διευθυντική θέση. Καταργούμε τη στείρα μοριοδότηση των «στατικών» χαρακτηριστικών των υπαλλήλων (πτυχία, πιστοποιητικά κ.λπ.) και ενεργοποιούνται γραπτές εξετάσεις και δομημένες συνεντεύξεις για να εντοπίσουμε τα δυναμικά εκείνα χαρακτηριστικά και τις ειδικές δεξιότητες που πρέπει να έχει ένας μάνατζερ για κάθε συγκεκριμένη θέση ευθύνης. Τα προηγούμενα χρόνια αφενός δεν είχαμε περιγράμματα θέσεων ευθύνης, αφετέρου προτάχθηκε ως στόχος η αντικειμενικότητα της επιλογής προϊσταμένων έναντι της αξιοσύνης και του ταλέντου.
– Από τη μια καταργείτε τα αντικειμενικά «μόρια» και από την άλλη δίνετε μεγάλη έμφαση σε άλλα υποκειμενικά «εργαλεία» επιλογής. Δεν φοβάστε μήπως κατηγορηθείτε για κομματική – πελατειακή χειραγώγηση των διαδικασιών;
– Τα μόρια αποτιμούν μόνο στατικά χαρακτηριστικά ενός υποψηφίου και ακόμα και αυτό το κάνουν ανεπαρκώς. Μπορείτε να αντιληφθείτε εύκολα πως ένας υποψήφιος μπορεί να συγκεντρώνει πολλά μόρια, αλλά να είναι παντελώς ακατάλληλος προϊστάμενος, είτε γιατί η προϋπηρεσία ή η εκπαίδευσή του δεν σχετίζονται με τη θέση ευθύνης, είτε γιατί η θέση απαιτεί και άλλα δυναμικά χαρακτηριστικά που δεν εντοπίζονται με πιστοποιητικά. Έχει αποδειχθεί ότι η απόκτηση τίτλων σπουδών δεν καθιστά a priori τον υποψήφιο τον καταλληλότερο. Στην Ελλάδα μάς χαρακτηρίζει συλλογικά μια «πτυχιολαγνεία». Αλλά αν ψάχνεις για «πρώτο βιολί» και μπορείς να το επιλέξεις ακούγοντάς το να παίζει, δεν εστιάζεις σε μόρια, σε βαθμούς σε πτυχία ή σεμινάρια που ενδεχομένως παρακολούθησε ο βιολονίστας! Ψάχνουμε τα «πρώτα βιολιά» στη διοίκηση και είμαστε βέβαιοι ότι υπάρχουν. Τα κριτήρια επιλογής που εισάγει το νέο σύστημα εστιάζουν στην ανάδειξη των ηγετικών και διοικητικών δεξιοτήτων των νέων προϊσταμένων, στοχεύοντας στην ίαση μιας χρόνιας ανεπάρκειας της Διοίκησης όπως ανέδειξε και η πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ. Το νέο σύστημα είναι δομημένο έτσι ώστε ούτε την επιλογή τμηματάρχη δεν θα μπορώ να επηρεάσω εγώ ως υπουργός! Βάζουμε τέλος και σε αυτήν την πτυχή του πελατειακού συστήματος, που εν πολλοίς συνέβαλε στην πτώχευση της χώρας.
– Πώς διασφαλίζεται η αντικειμενικότητα και η διαφάνεια του νέου συστήματος και ειδικότερα της συνέντευξης στην οποία δίνετε ιδιαίτερη βαρύτητα;
– Η αντικειμενικότητα διασφαλίζεται με την ουσιαστική εμπλοκή του ΑΣΕΠ σε όλα τα στάδια της διαδικασίας. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να εμφιλοχωρήσει πολιτική ή άλλη παρέμβαση. Όλα τα στάδια θα αναρτώνται σε πραγματικό χρόνο στο Διαδίκτυο. Οι γραπτές εξετάσεις θα διενεργούνται με τις ίδιες δικλίδες διαφάνειας με τις πανελλαδικές εξετάσεις. Στη συνέντευξη δίνουμε πράγματι ιδιαίτερη σημασία. Η διεθνής πρακτική και η εμπειρία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και στον ιδιωτικό τομέα, δείχνει ότι μόνο με δομημένη συνέντευξη μπορούν να αξιολογηθούν τα «δυναμικά» χαρακτηριστικά υποψηφίων προϊσταμένων. Η αντικειμενικότητα της συνέντευξης διασφαλίζεται καθώς: α) η συνέντευξη θα είναι «δομημένη», δηλαδή θα αξιολογεί με ενιαίο τρόπο συγκεκριμένες δεξιότητες όπως προκύπτουν από τα βιογραφικά των υποψηφίων και από τις δηλώσεις ενδιαφέροντος και β) θα διεξάγεται από έμπειρα και πιστοποιημένα στελέχη που θα προτείνονται από το ΑΣΕΠ.
Άνοιγμα στους ιδιώτες
– Στα Συμβούλια Επιλογής αλλά και στα συμβούλια που θα διενεργήσουν τις συνεντεύξεις περιλαμβάνονται και στελέχη του ιδιωτικού τομέα. Γιατί αυτό; Σκέφτεστε μήπως να ανοίξετε τις θέσεις ευθύνης του Δημοσίου και στον ιδιωτικό τομέα;
– Πράγματι, πέραν των εκπροσώπων του ΑΣΕΠ και του δημοσίου τομέα θα συμμετέχουν και επιλεγμένα στελέχη του ιδιωτικού τομέα ως αξιολογητές. Τα στελέχη αυτά θα προτείνονται από το ΑΣΕΠ και θα έχουν πιστοποιηθεί σχετικά. Αυτή η καινοτομία, πέραν της περαιτέρω διασφάλισης της διαφάνειας, έχει σχεδιαστεί για να μεταφέρεται τεχνογνωσία στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού από τον ιδιωτικό τομέα στο κράτος. Αυτή τη χρονική στιγμή στην εξέλιξη της Δημόσιας Διοίκησης δεν ανοίγουμε τις θέσεις ευθύνης στον ιδιωτικό τομέα. Σε λίγα χρόνια όμως πιστεύω ότι θα είναι θεμιτό και εφικτό να προσελκύσουμε προϊστάμενους και από τον ιδιωτικό τομέα ειδικά για θέσεις ευθύνης που απαιτούν εξειδικευμένη εμπειρία.
– Το σύστημα που εισάγεται θα έχει ως πεδίο εφαρμογής του το κεντρικό κράτος. Τι θα γίνει με την αυτοδιοίκηση όπου υπάρχει διαπιστωμένη κακοδιοίκηση και διαφθορά;
– Για τους ΟΤΑ Α΄ και Β΄ βαθμού θα ακολουθήσει νέα μελέτη για το σύστημα επιλογής προϊσταμένων σε συνεργασία με το υπουργείο Εσωτερικών. Οι δομές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν έχουν ακόμα αξιολογηθεί. Επιπλέον, πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλες ιδιαιτερότητες όπως οι γεωγραφικές. Οι αρχές, όμως, που εισάγει το προτεινόμενο νέο σύστημα θα διέπουν και αυτό που θα εφαρμοστεί στους ΟΤΑ.
– Συμφωνείτε ότι το νέο σύστημα είναι πολύπλοκο, χρονοβόρο και πολύ ακριβό;
– Είναι όσο πολύπλοκο και ακριβό απαιτείται για να διασφαλιστεί ότι θα επιλεγούν οι καταλληλότεροι προϊστάμενοι. Δεν είναι ακριβότερο ή πολυπλοκότερο από τα συστήματα που εφαρμόζονται με επιτυχία σε άλλες χώρες. Οφείλουμε να αντιληφθούμε ότι ένας τομέας στον οποίο δεν πρέπει να κάνουμε οικονομία χρήματος και προσπάθειας, είναι αυτός. Κατάλληλοι και ορθά επιλεγμένοι προϊστάμενοι προσθέτουν τεράστια αξία στο κράτος και στους πολίτες. Αυτό δυστυχώς ισχύει και αντίστροφα. Ως προς το χρονοβόρο επιτρέψτε μου να σας πω ότι ο προβλεπόμενος χρόνος δεν είναι πολύς. Στην Ιρλανδία η πλήρης εφαρμογή ενός νέου συστήματος επιλογής προϊσταμένων διήρκεσε δέκα χρόνια!
Οι μεταρρυθμίσεις είναι αναγκαίες
– Καθώς η διαπραγμάτευση βρίσκεται στην κρίσιμη, αλλά μάλλον τελική καμπή της, η κυβέρνηση μοιάζει να «πολιτικοποιεί» τις συζητήσεις… Να ρωτήσουμε καθαρά, είναι υπερβολικές οι απαιτήσεις των ελεγκτών ή είναι ο φόβος των εκλογών;
– Οι συζητήσεις με τους εκπροσώπους της Ε.Ε., της ΕΚΤ και του ΔΝΤ έχουν πάντα πολιτικό χαρακτήρα. Οι τεχνικές συζητήσεις γίνονται με τα λεγόμενα τεχνικά κλιμάκια. Η κυβέρνηση ζητάει από την τρόικα να αναγνωρίσει πρωτίστως τη μεγάλη εικόνα: ότι, δηλαδή, τα δύο από τα τρία προβλήματα που μας έβαλαν στη δίνη της κρίσης – το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και το δημοσιονομικό έλλειμμα – έχουν σε μεγάλο βαθμό αντιμετωπιστεί. Για το τρίτο πρόβλημα, το δημόσιο χρέος, απαιτείται πλέον μια γενναία απόφαση από τους δανειστές της χώρας μας για να καταστεί βιώσιμο και διαχειρίσιμο. Τώρα ως προς τα επί μέρους ζητήματα της διαπραγμάτευσης, αυτά θεωρώ πως είναι διαχειρίσιμα. Ένα είναι βέβαιο. Παρά την όποια κόπωση, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις πρέπει να προχωρήσουν όχι γιατί μας τις επιβάλλει η τρόικα, αλλά γιατί είναι προς όφελος της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων.
– Σας ανησυχεί το ενδεχόμενο στις ευρωεκλογές να σταλεί μήνυμα δυσαρέσκειας προς την κυβέρνηση και τις Βρυξέλλες; Τέτοιας έντασης, μάλιστα, που να δυσχεράνει τη συνέχιση του κυβερνητικού έργου;
– Γιατί προεξοφλείτε ένα κακό αποτέλεσμα για τη Νέα Δημοκρατία; Καθώς πλησιάζουμε προς τις ευρωεκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το κόμμα που φαίνεται να αγκομαχάει, αδυνατώντας να ισορροπήσει μεταξύ της ανάγκης για στροφή στον πολιτικό ρεαλισμό και της εξαλλοσύνης των διαφόρων υποσυνόλων που τον απαρτίζουν. Σε κάθε περίπτωση, όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τον Μάιο θα ψηφίσουμε για δημάρχους, περιφερειάρχες και ευρωβουλευτές και όχι για κυβέρνηση. Οι εθνικές εκλογές θα γίνουν το 2016, όταν λήξει η συνταγματική θητεία της κυβέρνησης. Ελπίζω ότι η αναθεώρηση του Συντάγματος θα μας επιτρέψει να εισαγάγουμε την έννοια των σταθερών εκλογικών κύκλων ώστε να ξεφύγουμε από τη διαρκή συζήτηση για πρόωρες εκλογές, που τόσο επιζήμια είναι για τη σταθερότητα.
– H κυβέρνηση εμφανίστηκε εκ νέου εκπρόθεσμη στη συμπλήρωση των 25.000 διαθεσιμοτήτων που αφορούν το 2013. Οι υπολειπόμενοι «διαθέσιμοι» αναμένονται από τους ΟΤΑ. Προλαβαίνετε να είστε εντός χρονοδιαγραμμάτων και, εν τέλει, θεωρείτε ικανοποιητική τη συνεργασία του υπουργού Εσωτερικών Γ. Μιχελάκη;
– Δεν υπάρχει κανένα απολύτως ζήτημα με τον κ. Μιχελάκη. Ολοι μας καλούμαστε να υλοποιήσουμε αποφάσεις του Κυβερνητικού Συμβουλίου Μεταρρύθμισης για τις οποίες έχουμε δεσμευθεί ενώπιον του πρωθυπουργού. Θυμίζω ότι η υποχρέωση της κυβέρνησης, με βάση το δεύτερο Μνημόνιο, ήταν να τεθούν σε καθεστώς κινητικότητας εντός του 2013 συνολικά 25.000 δημόσιοι υπάλληλοι. Κατόπιν διαπραγματεύσεών μας με την τρόικα τον περασμένο Νοέμβριο, η ολοκλήρωση του στόχου μετακινήθηκε σιωπηρά στο τέλος Μαρτίου 2014. Ήδη έχουν τεθεί σε καθεστώς κινητικότητας σχεδόν 21.000 δημόσιοι υπάλληλοι και ο στόχος έχει επιτευχθεί κατά περίπου 85%. Το υπόλοιπο 15% θα καλυφθεί σε μεγάλο βαθμό από το υπουργείο Εσωτερικών, μέσω και της εθελοντικής ενδοδημοτικής κινητικότητας στους ΟΤΑ.
– Καθώς, όμως, η τρόικα ζητεί νέο κύκλο διαθεσιμότητας και απολύσεων, τελικά τι είναι ζητούμενο για τους πιστωτές: ένα λειτουργικό και αποτελεσματικό Δημόσιο ή απλά ένας μικρότερος αριθμητικά μηχανισμός;
– Για εμάς το ζητούμενο είναι το πρώτο και σε μεγάλο βαθμό η τρόικα συμμερίζεται την επιχειρηματολογία μας. Εξάλλου, σε σχέση με το 2009 το Δημόσιο έχει μειωθεί σημαντικά και ως προς τον αριθμό των υπαλλήλων, αλλά και ως προς το κόστος της μισθοδοσίας. Η πρόκληση για το μέλλον είναι να χτίσουμε ένα Δημόσιο με δομές λιτές, που θα παρέχει στους πολίτες ποιοτικές υπηρεσίες και που θα αξιοποιεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το ανθρωπινό δυναμικό του.
– Κλείνοντας, θα σας πάμε στο βιβλίο του Κουφοντίνα…
– Κοιτάξτε, μιλάμε για έναν τρομοκράτη και δολοφόνο, καταδικασμένο σε 11 φορές ισόβια για φόνους και ληστείες. Όταν ένα τέτοιο πρόσωπο συγγράφει βιβλίο για να δικαιολογήσει τα εγκλήματά του και αυτό το βιβλίο το εκδίδει ένας ιστορικός οίκος που είναι μάλιστα συνδεδεμένος με τη σύγχρονη πολιτική ιστορία του τόπου, τότε σίγουρα όλοι πρέπει να προβληματιστούμε βαθιά. Πέραν τούτου, όμως, ήρθε η ώρα ο ΣΥΡΙΖΑ να πάρει ξεκάθαρη θέση εάν οι καταδικασθέντες δολοφόνοι της 17Ν είναι τρομοκράτες ή πολιτικοί κρατούμενοι, αλλά και απέναντι στα μέλη του που εμφανίζονται συμπαθούντες προς αυτούς.
