Οι κιρσοί στα πόδια συνήθως προέρχεται από την ανεπάρκεια στις βαλβίδες των κύριων επιφανειακών φλεβών, της μείζονος ή της ελάσσονος σαφηνούς.

Η ανεπάρκεια των βαλβίδων επιτρέπει την παλινδρόμηση του αίματος προς τα πόδια. Αυτό οδηγεί σε σημαντικές διαταραχές στην κυκλοφορία του φλεβικού αίματος στα πόδια. Στα πόδια κυκλοφορεί μεγαλύτερος όγκος αίματος και το αίμα ρέει στις πάσχουσες φλέβες με πολύ μικρότερη ταχύτητα από τη φυσιολογική.

Τι είναι η φλεβική ανεπάρκεια και οι κιρσοί;

Όταν ο άνθρωπος είναι ξαπλωμένος, οι φλέβες αδειάζουν. Όταν σηκώνεται, οι βαλβίδες φυσιολογικά κλείνουν και δεν επιτρέπουν στο αίμα να κινηθεί προς τα πόδια λόγω βαρύτητας και οι φλέβες γεμίζουν σταδιακά από τα δάκτυλα προς τα πάνω, αυτό είναι μια διαδικασία που ολοκληρώνεται σε 30-35 δευτερόλεπτα. Όταν οι βαλβίδες έχουν βλάβη, όπως στην περίπτωση της φλεβικής ανεπάρκειας, δεν κλείνουν και επιτρέπουν το αίμα να κινηθεί προς τα πόδια με τη δύναμη της βαρύτητας, γεμίζοντας τις φλέβες των ποδιών με σημαντικά μεγαλύτερη ταχύτητα από την φυσιολογική. Αυτή η διαδικασία επιβαρύνει σημαντικά τα πόδια και καθώς επαναλαμβάνεται πολλές φορές στη διάρκεια της ημέρες αποτελεί ένα χρόνιο ερέθισμα για τα πόδια, και ειδικότερα τις κνήμες. Όπως κάθε χρόνιο ερέθισμα οδηγεί στην ανάπτυξη φλεγμονής, που μπορεί να έχει ανεξέλεγκτα αποτελέσματα, ανάλογα με τον ασθενή και τη διάρκεια του προβλήματος.

Απ’ όλα τα παραπάνω είναι αντιληπτό ότι η διαταραχή που προκαλούν οι «αθώοι» κιρσοί στην κυκλοφορία των ποδιών είναι σημαντική και αποτελεί ένα σημαντικό λόγο για τον οποίο θα πρέπει να θεραπεύονται.

Η παρουσία των κιρσών στα πόδια, ανεξάρτητα από το αν συνοδεύεται από συμπτώματα ή όχι, είναι από μόνο του ένα γεγονός που προκαλεί ανησυχία στον ασθενή και συχνά τον οδηγεί στην αναζήτηση εξειδικευμένης ιατρικής βοήθειας.

Οι κιρσοί, εφόσον εμφανιστούν, σταδιακά επιδεινώνονται ενώ ταυτόχρονα ο ασθενής διατρέχει κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών, κάποιες από τις οποίες μπορεί να είναι αρκετά επικίνδυνες για την υγεία.

Θεραπεία των κιρσών: συντηρητική και επεμβατική

Η συντηρητική θεραπεία των κιρσών περιλαμβάνει την χρήση ελαστικών καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης σε καθημερινή βάση. Η καθημερινή συμβίωση με τις ελαστικές κάλτσες μπορεί να αποδειχθεί αρκετά δύσκολη για την πλειοψηφία των ασθενών, γεγονός το οποίο αναγνωρίζεται από όλους τους εξειδικευμένους αγγειοχειρουργούς που ασχολούνται σοβαρά με τη φλεβολογία. Σε αυτό θα πρέπει να προστεθεί και το γεγονός ότι η συντηρητική θεραπεία των κιρσών με ελαστικές κάλτσες δεν είναι ριζική θεραπεία. αλλά διαρκεί μόνο για όσο καιρό τις φοράει ο ασθενής.

Η ριζική θεραπεία των κιρσών είναι επεμβατική. Σημαντικά κριτήρια βάση των οποίων θα πρέπει να προτείνεται η επεμβατική θεραπεία των κιρσών είναι τα ακόλουθα:

1. Παρουσία συμπτωμάτων. Οι ασθενείς με κιρσούς συχνά παραπονούνται για βάρος στα πόδια, κνησμό, καύσος και εμφάνιση οιδημάτων στα πόδια. Το χαρακτηριστικό είναι ότι το πρωί αισθάνονται τα πόδια τους σχετικά ανάλαφρα ενώ τα συμπτώματα εμφανίζονται και επιδεινώνονται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το καλοκαίρι είναι σχεδόν πάντα χειρότερα – αυτό σχετίζεται με την ζέστη, η οποία προκαλεί επιπλέον διάταση στις ήδη αυξημένης διαμέτρου φλέβες. Αρκετά συχνά, οι ασθενείς αναφέρουν νυχτερινές κράμπες, οι οποίες μπορούν να είναι ιδιαίτερα ενοχλητικές. Η θεραπεία των κιρσών οδηγεί σε πολύ γρήγορη υποχώρηση των συμπτωμάτων και δραματική βελτίωση της καθημερινότητας των ασθενών.

2. Εμφάνιση δερματικών αλλοιώσεων στα πόδια. Η εμφάνιση ερυθρότητας και ξηρότητας του δέρματος, ειδικά στην εσωτερική επιφάνεια της κνήμης πάνω από τον αστράγαλο θα πρέπει να ανησυχήσει ιδιαίτερα τον ασθενή. Συχνά συνοδεύεται από υπέρχρωση του δέρματος, το οποίο μπορεί να γίνει σκληρό και ευαίσθητο. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται λιποδερματοσκλήρυνση και είναι ένδειξη ότι η φλεβική ανεπάρκεια του ποδιού είναι ιδιαίτερα σημαντική. Η εμφάνιση έλκους στην ίδια περιοχή είναι μια ακόμη πιθανή εξέλιξη των κιρσών. Το έλκος αυτό επουλώνει δύσκολα και υποτροπιάζει συχνά και είναι ένδειξη φλεβικής ανεπάρκειας τελικού σταδίου. Θα πρέπει να τονιστεί ότι όλες οι πιο πάνω καταστάσεις αποτελούν πιθανή εξέλιξη των κιρσών και είναι πιθανό να συμβούν σε οποιοδήποτε ασθενή.

3. Αποφυγή επιπλοκών. Μια από τις πιο σημαντικές επιπλοκές των κιρσών είναι η επιπολής θρομβοφλεβίτιδα. Αυτή συμβαίνει όταν δημιουργηθεί θρόμβος μέσα σε κιρσό. Η επέκταση του θρόμβου είναι πιθανό να οδηγήσει σε ακόμη πιο επικίνδυνες καταστάσεις όπως η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση. Μια ακόμη σημαντική επιπλοκή είναι η κιρσορραγία – η αιμορραγία, δηλαδή, από κιρσό, λόγω τραυματισμού του ευαίσθητου δέρματος που τον καλύπτει. Η πιο σωστή θεραπεία αυτών των επιπλοκών, όπως ισχύει και γενικά στην ιατρική, είναι η πρόληψη με την έγκαιρη ριζική θεραπεία των κιρσών.

4. Προηγηθείσες επιπλοκές. Κιρσοί που έχουν ήδη δώσει επιπλοκές όπως η θρόμβωση, παρουσιάζουν αρκετά αυξημένες οι πιθανότητες να υποτροπιάσουν, εκθέτοντας τον ασθενή σε αδικαιολόγητους κινδύνους. Η θεραπεία των κιρσών, έστω και καθυστερημένα, οδηγεί σε αποκατάσταση της κυκλοφορίας του αίματος στο άκρο και σε σημαντική μείωση της πιθανότητας υποτροπής των επιπλοκών.

5. Αισθητική των ποδιών. Τα πόδια με κιρσούς είναι αντιαισθητικά. Αυτό είναι σημαντικό για τους άνδρες ασθενείς αλλά ακόμη περισσότερο για τις γυναίκες. Η παρουσία κιρσών στα πόδια επηρεάζει αρνητικά την αυτοεκτίμηση, προσαρμόζει συμπεριφορές (τρόπο ντυσίματος, συμπεριφορά στις παραλίες το καλοκαίρι) και γενικά έχει σημαντική επίπτωση στην ποιότητα ζωής των ασθενών. Η σύγχρονη θεραπεία των κιρσών με ενδοαυλικό Laser σε συνδυασμό με τις micro-φλεβεκτομές αποκαθιστούν πλήρως την αισθητική εικόνα των ποδιών καθώς έχουν άριστο αισθητικό αποτέλεσμα, χωρίς τομές και ράμματα και χωρίς σημάδια στο δέρμα.

Στους παραπάνω λόγους για τους οποίους ο ασθενής με κιρσούς θα πρέπει να αποφασίσει την οριστική θεραπεία τους θα πρέπει να συνυπολογιστεί και η σημαντική διαταραχή στην κυκλοφορία του φλεβικού αίματος που υφίσταται σε όλα τα στάδια της φλεβικής ανεπάρκειας.

Η σύγχρονη φλεβολογία έχει να προσφέρει λύσεις, με καλύτερη όλων την ενδοαυλική θεραπεία των κιρσών με Laser, οι οποίες είναι ελάχιστα επεμβατικές, ανώδυνες, ιδιαίτερα αποτελεσματικές και με μεγάλη διάρκεια.

Αλέξανδρος Ματθαίου, Αγγειοχειρουργός