Η ενδομητρίωση είναι μια κατάσταση όπου εστίες κυττάρων του ενδομητρίου αναπτύσσονται έξω από τη μήτρα μέσα στην πύελο (λεκάνη) προσβάλλοντας τα όργανα της περιοχής (σάλπιγγες, ωοθήκες, περιτόναιο, έντερο). Μετά από ένα χρονικό διάστημα αυτές οι εναποθέσεις κυττάρων αρχίζουν να αιμορραγούν και όταν απορροφάται το αίμα αφήνει μια ορατή χρωστική ουσία που μπορεί να προσδιοριστεί μετά τη χειρουργική διερεύνηση της πυέλου. Οι ενδομητριωτικές εστίες πάντοτε παράγουν και απελευθερώνουν τοξίνες Αυτές οι τοξίνες αναφέρονται ως «περιτοναϊκός παράγοντας». Μετά την ωορρηξία, το ωάριο πρέπει να περάσει από την ωοθήκη, μέσω αυτών των τοξικών εκκρίσεων για να φτάσει στη σάλπιγγα ώστε να γονιμοποιηθεί. Κατά τη διαδικασία της μετάβασης από την ωοθήκη προς την σάλπιγγα το ωάριο εκτειθέμενο στις τοξίνες αυτές μεταβάλλουν την εξωτερική στιβάδα του κάτι που το καθιστά πολύ λιγότερο δεκτικό στο να γονιμοποιηθεί.
Η ενδομητρίωση τελικά προκαλεί προβλήματα υπογονιμότητας;
Κατά συνέπεια, ακόμα και αν είναι χρωμοσωμικά φυσιολογικά τα ωάρια καθίστανται πολύ λιγότερο πιθανό να γονιμοποιηθούν με επιτυχία. Δεδομένου ότι όλες οι γυναίκες με ενδομητρίωση έχουν αυτό το πρόβλημα, δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί είναι πάντα πολύ λιγότερο πιθανό να συλλάβουν με φυσική σύλληψη ακόμα και μετά από πρόκληση ωορρηξίας. Στην πραγματικότητα, λόγω αυτού του προβλήματος μια νεαρή γυναίκα ακόμη και ήπια ενδομητρίωση έχει λιγότερο από 5% πιθανότητες να συλλάβει με φυσικό τρόπο το μήνα της προσπάθειας σε σύγκριση με το 15-20% για τις γυναίκες της ίδιας ηλικίας, που δεν έχουν ενδομητρίωση. Η τοξική επίπτωση δεν αφορά μόνο την φυσική προσπάθεια του ζευγαριού αλλά και τις περιπτώσεις πρόκλησης ωορρηξίας γιατί δυστυχώς τα ωάρια όσο και να είναι θα εκτεθούν στην επίδραση αυτών των τοξινών. Η ενδομητρίωση μπορεί να θεωρηθεί ως ένα “έργο σε εξέλιξη”, επειδή νέες βλάβες συνεχώς αναπτύσσονται αλλά δεν είναι ορατά με γυμνό μάτι πριν αναπτυχθούν αρκετά. Ακόμα όμως και οι μη ορατές βλάβες απελευθερώνουν επίσης τις ίδιες τοξίνες που βλάπτουν το ωάριο. Κατά συνέπεια, ακόμη και μετά την χειρουργική αφαίρεση όλων των ορατών αλλοιώσεων οι μικροσκοπικές εστίες ενδομητρίωσης έχουν το ίδιο βλαπτικό αποτέλεσμα στα ωάρια και αυτός είναι ένας από τους λόγους για τον οποίο η εγκυμοσύνη μπορεί να καθυστερήσει να εμφανιστεί μετά από μία χειρουργική επέμβαση.
Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τη διάγνωση και την αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης;
Η IVF (εξωσωματική γονιμοποίηση) είναι η μέθοδος εκλογής αφού παρακάμπτει αυτό το τοξικό περιβάλλον για τα ωάρια (παρακάμπτοντας την φυσιολογική μετακίνησή τους μέσω των σαλπίγγων προς την μήτρα) βελτιώνοντας έτσι τις πιθανότητες επίτευξης μίας εγκυμοσύνης. Φυσικά δεν υπονοείται ότι όλες οι γυναίκες με ενδομητρίωση θα πρέπει να καταφεύγουν άμεσα σε εξωσωματική. Η εγκυμοσύνη μπορεί να επιτευχθεί ιδίως αν η ενδομητρίωση είναι ήπιας μορφής αλλά οι πιθανότητες από την στιγμή που υπάρχει ένας ανασταλτικός παράγοντας είναι έτσι κι αλλιώς μειωμένες σε σχέση με τις πιθανότητες που θα είχαν αν δεν υπήρχε ενδομητρίωση. Εάν υπάρχουν και άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες (όπως πυελικές συμφύσεις, ενδομητριωσικές κύστεις ωοθηκών, ανδρική στειρότητα, ανοσολογικά προβλήματα εμφύτευσης, προχωρημένη ηλικία (πάνω από 35 ετών) η IVF γίνεται η θεραπεία επιλογής. Σε τέτοιες περιπτώσεις δεν υπάρχει απλά, καθόλου χρόνος για χάσιμο. Αποτελούσε πρότυπο για όλες τις γυναίκες με υπογονιμότητα να υποβάλλονται σε λαπαροσκόπηση για να διαπιστωθεί αν είχαν ενδομητρίωση. Σήμερα, οι γυναίκες με φυσιολογικούς κύκλους, λειτουργικές σάλπιγγες, κανονικό απόθεμα των ωοθηκών και φυσιολογική ανάλυση σπέρματος του συντρόφου λέγεται ότι έχουν ανεξήγητη στειρότητα, αν και κάποιες από αυτές τις γυναίκες αναμφισβήτητα έχουν ενδομητρίωση. Οι θεραπείες υπογονιμότητας και τα ποσοστά επιτυχίας είναι γενικά παρόμοιες για τις γυναίκες με ενδομητρίωση που σχετίζονται με την υπογονιμότητα και τις γυναίκες με ανεξήγητη υπογονιμότητα. Πολύ λίγες υπογόνιμες γυναίκες που υποβάλλονται σε λαπαροσκοπική αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης επιτυγχάνουν άμεσα εγκυμοσύνη. Αλλά η λαπαροσκόπηση είναι μια καλή επιλογή για τις γυναίκες που πάσχουν από πυελικό άλγος μαζί με υπογονιμότητα, καθώς και για τις γυναίκες που δεν θεωρούν την IVF σαν πρώτη επιλογή τους. Εάν η ενδομητρίωση αποτελεί την κύρια αιτία υπογονιμότητας αυτό πιθανότατα να οφείλεται σε:
- Προχωρημένο στάδιο ενδομητρίωσης
- Εκτεταμένες ουλές εντός της πυέλου
- Επίδραση των ωοθηκών όσον αφορά το απόθεμα ωαρίων και την σωστή πρόκληση ωορρηξίας
Στις περιπτώσεις αυτές η εξωσωματική γονιμοποίηση αποτελεί την πρώτη σας επιλογή. Κάθε περίπτωση είναι μοναδική. Η χειρουργική επέμβαση για τη διάγνωση και αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης μπορεί να βελτιώσει τη γονιμότητα, αλλά εφόσον γίνει με ιδιαίτερη προσοχή και εκτιμηθούν τα υπέρ και τα κατά. Σκοπός της λαπαροσκοπικής χειρουργικής δεν είναι μόνο να εξαφανίσει κάθε εστία ενδομητρίωσης αλλά να επιτύχει και το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για την γονιμότητα της γυναίκας. Έως το 10% όλων των γυναικών μπορεί να έχει ενδομητρίωση. Πολλές γυναίκες που έχουν ενδομητρίωση βιώνουν λίγα ή καθόλου συμπτώματα. Η ενδομητρίωση μπορεί να βρεθεί στο 24% έως 50% των γυναικών που εμφανίζουν στειρότητα και σε περισσότερο από το 20% που έχουν χρόνιο πυελικό πόνο. Το σύνολο της αξιολόγησης υπογονιμότητας θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί πριν από την εξέταση της θεραπείας για την ενδομητρίωση. Για υπογόνιμες γυναίκες με υποψία ελάχιστηw ή ήπιας ενδομητρίωσης, μια απόφαση που πρέπει να ληφθεί είναι για το αν θα πραγματοποιηθεί λαπαροσκόπηση πριν από την έναρξη της θεραπείας για την ενίσχυση της γονιμότητας. Σαφώς, πρέπει να ληφθούν υπόψη παράγοντες όπως η ηλικία της γυναίκας, η διάρκεια της υπογονιμότητας, και ο πυελικός πόνος. Άλλοι παράγοντες υπογονιμότητας μπορούν να συνυπάρχουν και να επηρεάσουν τα ποσοστά επιτυχίας και το αποτέλεσμα της θεραπείας. Η ενδομητρίωση μπορεί να βρεθεί σε έως και 50% των υπογόνιμων γυναικών. Γυναίκες που πάσχουν από ήπια ενδομητρίωση επιτυγχάνουν φυσική σύλληψη σε πολύ μικρό ποσοστό 2% έως 4,5% ανά μήνα, σε σύγκριση με ένα μηνιαίο ποσοστό γονιμότητας 15% έως 20% σε φυσιολογικά ζευγάρια. Γυναίκες με μέτρια και σοβαρή ενδομητρίωση έχουν μηνιαία ποσοστά εγκυμοσύνης λιγότερο από 2%.
Συμπερασματικά
Η ενδομητρίωση επηρεάζει εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο. Απαιτεί επαγγελματική προσοχή, ειδικά όταν η γονιμότητα έχει επηρεαστεί ή ο πόνος επηρεάζει τον τρόπο ζωής. Η ενδομητρίωση μπορεί να είναι ένα δια βίου πρόβλημα, επειδή ο πόνος επανέρχεται συχνά μετά τη θεραπεία, όπως και η επανεμφάνιση ενδομητριωμάτων επίσης μπορεί να επαναληφθεί. Η ενδομητρίωση μπορεί να διαταράξει την ποιότητα της ζωής και να προκαλέσει σημαντική συναισθηματική διαταραχή. Η ηλικία της γυναίκας, η διάρκεια της υπογονιμότητας, η παρουσία πυελικού πόνου, και το στάδιο της ενδομητρίωσης λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαμόρφωση του σωστού σχεδίου αντιμετώπισης της υπογονιμότητας. Στο Πρότυπο Γυναικολογικό και Μαιευτικό Ιατρικό Κέντρο Γυναίκα+, η γυναίκα κάθε ηλικίας από την ξέγνοιαστη εφηβική ηλικία έως και τη νέα αρχή ζωής των 50+, θα νιώσει από την πρώτη στιγμή επικοινωνίας μαζί μας, Σιγουριά, Ζεστασιά, Αμεσότητα. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τον κ. Δουλγεράκη Εμμανουήλ, Μαιευτήρας−Γυναικολόγος, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.gynaikaplus.eu ή καλέστε στο 210 962 5408.
