Έκθεση για την εφαρμογή της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού στην Ελλάδα από το 2003 ως το 2011, στην οποία περιλαμβάνονται οι κυριότερες διαπιστώσεις και προτάσεις του, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα συσσωρευμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά και κυρίως κατά την τελευταία περίοδο της οικονομικής κρίσης, απέστειλε ο Συνήγορος του Πολίτη στην Επιτροπή Δικαιωμάτων του Παιδιού του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

Στην έκθεσή του, ο Συνήγορος του Πολίτη συνόψισε τις διαπιστώσεις και προτάσεις του σε θέματα προάσπισης και προαγωγής των δικαιωμάτων των ανηλίκων με βάση τη δράση του ως Συνηγόρου του Παιδιού.

Όπως αναφέρει το ΑΜΠΕ, από το 2003, ο Συνήγορος έχει διερευνήσει, στον τομέα αυτόν, 3.248 αναφορές, έχει πραγματοποιήσει 382 συναντήσεις με ομάδες μαθητών, 112 επισκέψεις σε ιδρύματα, χώρους φιλοξενίας, περίθαλψης και κράτησης ανηλίκων και έχει συμμετάσχει σε μεγάλο αριθμό συσκέψεων, επιτροπών, σεμιναρίων και συνεδρίων.

Η έκθεση απεστάλη εν όψει της εξέτασης της 2ης και 3ης Εθνικής Έκθεσης για την εφαρμογή της Σύμβασης, που πρόκειται να λάβει χώρα στη Γενεύη στις 6 Ιουνίου 2012, στην οποία πρόκειται να παραστεί και ο Βοηθός Συνήγορος του Παιδιού, Γιώργος Μόσχος.

Στην πολυσέλιδη έκθεση η ανεξάρτητη αρχή περιγράφει όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά, αλλά και η εφαρμογή της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, καθώς και προτάσεις του, προκειμένου να συμβάλει στην ενίσχυση της λήψης θεσμικών μέτρων για τα παιδιά.

Σταχυολογώντας ορισμένες από τις παρατηρήσεις και προτάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη, πρέπει να σταθούμε στα αυξανόμενα φαινόμενα βίας μεταξύ συνομηλίκων στα σχολεία, αλλά και της ενδοοικογενειακής βίας που επηρεάζει όλο και μεγαλύτερο αριθμό παιδιών.

Η αρχή υποστηρίζει ότι είναι απαραίτητη η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, για την έγκαιρη αντιμετώπιση των περιστατικών και να αναπτυχθούν κοινωνικές υπηρεσίες σε όλους τους δήμους της χώρας, με εξειδίκευση σε θέματα προστασίας της παιδικής ηλικίας.

Επίσης, αναφέρεται στην παραβίαση των δικαιωμάτων των ανηλίκων, όπως αυτή διαμορφώνεται με τη σχολική διαρροή, βία στην οικογένεια, παραμέληση, εκμετάλλευση ανηλίκων κ.λπ., καθώς και στην προστασία των παιδιών που χρειάζεται να απομακρυνθούν από τις φυσικές οικογένειές τους, επειδή αυτές βρίσκονται σε ακραία ανέχεια ή σε σοβαρές καταστάσεις δυσλειτουργίας.

Ο Συνήγορος υποστήριξε ότι ο εξορθολογισμός της οργάνωσης των ιδρυμάτων παιδικής προστασίας θα πρέπει να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τον περιορισμό του χρόνου παραμονής των παιδιών σε αυτά, που σήμερα είναι από τους υψηλότερους στην Ευρώπη, (ο μέσος όρος παραμονής υπολογίζεται από έρευνα στα 6-7 χρόνια), την υποστήριξη των φυσικών οικογενειών των παιδιών για να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες που τυχόν αντιμετωπίζουν, τη λειτουργία κατάλληλων δομών επείγουσας, προσωρινής ή και τακτικής φιλοξενίας, την ενίσχυση των μονάδων φιλοξενίας και περίθαλψης οικογενειακού τύπου, την προώθηση του θεσμού της αναδοχής ανηλίκων και τη λειτουργία κέντρων ημερήσιας φροντίδας, για τις περιπτώσεις των παιδιών με αναπηρίες τα οποία διαβιώνουν με την οικογένειά τους.
Επιπλέον, σημειώνεται στην έκθεση, ειδικά για τους χώρους κράτησης των ανηλίκων, ότι πρέπει να διαχωριστούν οι ανήλικοι κρατούμενοι κάτω των 18 από τους νεαρούς ενήλικες, να διαμένουν σε περιβάλλον κατάλληλο για την ηλικία τους, να απολαμβάνουν ευκαιρίες εκπαίδευσης, δημιουργικής απασχόλησης και υπηρεσίες συμβουλευτικής προετοιμασίας για την αποφυλάκισή τους.

Μεταξύ άλλων, προτείνεται να αναπτυχθεί σύστημα πιστοποίησης εποπτείας και ενίσχυσης των συνεργαζόμενων φορέων υλοποίησης αναμορφωτικών μέτρων και προώθησης μεθοδολογικών εργαλείων και επιμόρφωσης των επαγγελματιών και ταυτόχρονα να καταργηθεί η αναγραφή στο ποινικό μητρώο των αναμορφωτικών μέτρων και να καταστούν συντομότερες οι προθεσμίες για την καταστροφή του δελτίου ποινικού μητρώου.

Επισημαίνεται μάλιστα ότι στα αστυνομικά τμήματα των μεγάλων πόλεων θα πρέπει να υπάρχουν ειδικοί χώροι, κατάλληλοι για την κράτηση ανηλίκων, να αποφεύγεται η διοικητική κράτησή τους και να διασφαλιστεί η παροχή δωρεάν νομικής συμπαράστασης σε όλους ανεξαιρέτως τους διωκόμενους ανήλικους.

Σε άλλο σημείο της έκθεσης, χαρακτηρίζεται προβληματικό το γεγονός ότι για θέματα οικογενειακού δικαίου σε μουσουλμανικές οικογένειες της Θράκης εφαρμόζεται η «σαρία», δηλαδή αναγνωρίζεται η δικαιοδοσία του ιεροδικείου. Ένα από τα σημαντικότερα αποτελέσματα αυτού είναι ότι σε κάποιες περιπτώσεις επιτρέπεται ο γάμος μεταξύ ανηλίκων και μάλιστα σε πολύ μικρές ηλικίες.

Έμφαση δίνει η αρχή και στο θέμα του θρησκεύματος των μαθητών, που εξακολουθεί να αναγράφεται στους τηρούμενους φακέλους των σχολείων και στους απολυτήριους τίτλους, παρά την αντίθετη γνωμοδότηση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και του Συνηγόρου του Πολίτη. Προτείνει την άσκηση του δικαιώματος της απαλλαγής από το μάθημα των Θρησκευτικών.

Επίσης, διαπιστώνει την προσβολή της ιδιωτικής ζωής, με συχνές παραβιάσεις του δικαιώματος της ιδιωτικής ζωής ανηλίκων από τα ΜΜΕ, καθώς συχνά αποκαλύπτουν την ταυτότητα ανηλίκων που βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση, είναι θύτες ή θύματα εγκληματικών ενεργειών.