Ήταν 1η Απριλίου του 1891, στην εβραϊκή συνοικία της Κέρκυρας, όταν βρέθηκε το πτώμα μια οκτάχρονης κοπέλας μέσα σε ένα σακί στην οδό Παλαιολόγου. Το πτώμα ήταν άγρια κακοποιημένο και όπως αναφέρεται και στο ιατροδικαστικό πόρισμα δεν υπήρχε σταγόνα αίματος. Πρόκειται για την Ρουμπίνα Σάρδα, η δολοφονία της οποίας έγινε η αφορμή για να ξεσπάσουν τα περίφημα «Εβραϊκά του 1891».
Η μικρή Ρουμπίνα είχε βγει να παίξει με την μικρότερη αδελφή της στα σοκάκια της συνοικίας των Εβραίων. Σύμφωνα με τις πληροφορίες οι οποίες υπάρχουν, κάποια στιγμή η μητέρα τους τις έστειλε στο κοντινό παντοπωλείο. Τα δύο μικρά κορίτσια φαίνεται πως διάλεξαν διαφορετικούς δρόμους με την πιο μικρή, την Ρουμπίνα, να παίρνει το δρόμο ο οποίος βρίσκονταν μέσα στα όρια της εβραϊκής συνοικίας και στα σύνορα με την χριστιανική. Αυτό ήταν και το σημείο όπου εξαφανίστηκε…
Οι γονείς της βλέποντας την μικρή κόρη να επιστρέφει και την Ρουμπίνα να μην φαίνεται πουθενά, βγήκαν στους δρόμους να την ψάξουν. Έπειτα από αρκετή ώρα άκαρπης αναζήτησης αποφάσισαν να ειδοποιήσουν την αστυνομία, μαζί με την οποία συνέχισαν τις έρευνες.
Οι ώρες περνούσαν χωρίς να έχει εντοπιστεί κανένα ίχνος από την εξαφανισμένη κοπέλα. Ο πατέρας της μαζί με άλλους Εβραίους, όταν πια είχε σκοτεινιάσει, πήγαν σε ένα καφενείο για να ξεκουραστούν και να συνεχίσουν την έρευνα. Τότε ανακάλυψαν στον δρόμο τους ένα σάκο όπου μέσα βρισκόταν το πτώμα της οκτάχρονης με το κεφάλι προς τα κάτω. Ο πατέρας, κατευθυνόμενος προς το σπίτι και τη γυναίκα του, πήρε το σακί και άρχιζε να φωνάζει «εδώ την είχαν».
Τον άνδρα όμως αντιλήφθηκε ένας αστυνομικός, ο οποίος βρισκόταν στην περιοχή για τις έρευνες, με αποτέλεσμα να πιστέψει και στην συνέχεια να κατηγορήσει τον ίδιο για την δολοφονία της κόρης του. Ο αστυνομικός ενημέρωσε αμέσως τον προϊστάμενό του. Ο ανακριτής όμως είχε διαφορετική άποψη, καθώς δεν πίστευε ότι ο δολοφόνος ήταν ο πατέρας και οι άλλοι Εβραίοι που ήταν μαζί του. Την ίδια ώρα ο εισαγγελέας θεώρησε υπεύθυνους τους Εβραίους.
Τα μακάβρια στοιχεία της ιατροδικαστικής έκθεσης
Ο ιατροδικαστής εξέτασε το άψυχο πτώμα του κοριτσιού για να βγάλει τα εξής ανατριχιαστικά συμπεράσματα:
1ον) Το έγκλημα διαπράχθηκε στις 2 η ώρα το πρωί της 1ης Απριλίου. Εξετάστηκε το πτώμα στις 8:30 το πρωί και η νεκροτομή έγινε στη 1 μ.μ. Αδικαιολόγητη καθυστέρηση, όπως τονίζει η ιατροδικαστική εξέταση.
2ον) Ο σάκος που μέσα βρέθηκε το πτώμα ήταν γεμάτος ασβέστη.
3ον) Το αυτί ήταν κομμένο στο πάνω μέρος με ψαλίδι.
4ον) Το τραύμα στον λαιμό ήταν βαθύ με μήκος 8 εκατοστών και ταπωμένο με μαλλιά από το κεφάλι της κοπέλας.
5ον) Τα ρούχα της κοπέλας δεν είχαν σταγόνα αίμα.
6ον) Το βέβαιο είναι ότι η μικρή είχε κατά καιρούς παρά φύση ασέλγεια.
Ο ιατροδικαστής που εξέτασε το πτώμα της Ρουμπίνας διαπίστωσε ότι στο «εν τω σώματι δεν υπήρχε σταγών αίματος», με την πιθανότερη εκδοχή του εγκλήματος να είναι και η πιο μακάβρια. Οι δράστες αφού σκότωσαν το παιδί, το κρέμασαν ανάποδα χτυπώντας το μέχρι να χυθεί όλο της το αίμα. Το πόρισμα διαδόθηκε πολύ γρήγορα στην πόλη της Κέρκυρας και έγινε αφορμή για να ξεκινήσει μια από τις μεγαλύτερες αναταραχές που σημάδεψαν το νησί.
Η κηδεία με τα εβραϊκά έθιμα και οι βιαιοπραγίες
Για τους Εβραίους η μικρή είχε πέσει θύμα δολοφονίας από χριστιανούς και οι χριστιανοί από την πλευρά τους έριχναν τις ευθύνες στους Εβραίους, τους οποίους μάλιστα κατηγορούσαν ότι το έκαναν για να συγκεντρώσουν το αίμα της για την γιορτή του Πάσχα που πλησίαζε. Το έναυσμα για την εκδήλωση των ταραχών δόθηκε όταν ο ραβίνος παρέλαβε το πτώμα για να το κηδέψει και να το θάψει με τα εβραϊκά έθιμα, στο εβραϊκό νεκροταφείο.
Την ημέρα της κηδείας οι χριστιανοί λιθοβόλησαν τη Συνοικία, ενώ συνέχιζαν να διαμαρτύρονται και να υποστηρίζουν ότι η Ρουμπίνα δεν ήταν Εβραία, δημιουργώντας μάλιστα και το εξής στιχάκι:
«Δεν είναι κρίμα κι άδικο
δεν είναι αμαρτία
σε κοιμητήριο οβρέικο
να κείτεται η Μαρία;».
Η κατάσταση πλέον στο νησί είχε ξεφύγει από κάθε έλεγχο και οι Αστυνομικές Αρχές αδυνατούσαν πια να επιβάλλουν την τάξη. Οι χριστιανοί έκαιγαν τα σπίτια και τα καταστήματα της εβραϊκής συνοικίας, με τους Εβραίους να μην τολμούν να βγουν από τα σύνορα της «Οβριακής». Παράλληλα, φούντωναν οι φήμες ότι το κοριτσάκι ήταν χριστιανή την οποία είχαν απαγάγει οι Εβραίοι όταν ήταν μωρό, αναφέροντας ότι το πραγματικό της όνομα ήταν Μαρία. Από τη μεριά τους οι Εβραίοι συνέχισαν να προσπαθούν να αποδείξουν ότι η Ρουμπίνα ήταν κόρη Εβραίων και συγκεκριμένα του ράφτη Βήτα Σάρδα.
Η πολιτική διάσταση της υπόθεσης
Με τα σενάρια αυτά και τις κατηγορίες εκατέρωθεν, τα επεισόδια και οι αγριότητες συνεχίσθηκαν και οδήγησαν στην δολοφονία 25 Εβραίων. Μάλιστα χρειάσθηκε και η συμβολή ξένων στρατιωτικών δυνάμεων προκειμένου να σταματήσουν οι βιαιοπραγίες. Οι μέρες περνούσαν και οι εκλογές του Ιουλίου του 1891 ήταν προ των πυλών. Έτσι στην υπόθεση αναμείχθηκαν και πολιτικοί. Εκείνοι που άνηκαν στο στρατόπεδο του Τρικούπη κατηγορούσαν τους Εβραίους, ενώ εκείνοι που στήριζαν Δεληγιάννη κατηγορούσαν τους αντιπάλους τους ότι καλύπτουν τους Εβραίους. Η κάθε παράταξη είχε τα δικά της επιχειρήματα, με τα επεισόδια να εξαπλώνονται και στην Ζάκυνθο.
Οι βανδαλισμοί συνεχίσθηκαν και τα γεγονότα έγιναν γρήγορα γνωστά και εκτός Ελλάδας. Τα δημοσιεύματα του ξένου Τύπου ήταν πολλά και πλέον κανείς δεν μπορούσε να μαζέψει την κατάσταση. Μέσα σε όλο αυτό τον πανικό ξεχάστηκε και η πραγματική αίτια που ξεκίνησαν όλα. Έτσι ο δολοφόνος της μικρής Ρουμπίνας δεν βρέθηκε ποτέ, γιατί κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να συνεχίσει την έρευνα.
Το τελικό αποτέλεσμα ήταν η φυγή περίπου 2.500 Εβραίων από το νησί. Απέμειναν περίπου 2.000, οι οποίοι αφανίσθηκαν τελικά από τους Ναζί χρόνια αργότερα…
