Η λεκάνη των Πρεσπών, περιτριγυρισμένη από τα βουνά της, διαθέτει όλες εκείνες τις συνθήκες που ευνοούν τόσο την διατήρηση, όσο και την ανάπτυξη της σπάνιας χλωρίδας της. Πάνω από 2000 είδη και υποείδη φυτών έχουν καταγραφεί έως σήμερα, ενώ τα 194 από αυτά θεωρούνται σημαντικά λόγω των διαφόρων ιδιαιτεροτήτων τους. Ένα από τα γνωστότερα φυτά που συναντάει κανείς στην περιοχή είναι το τσάι του βουνού, για την προστασία του οποίου ολοκληρώθηκε πρόσφατα Σχέδιο Δράσης.
Πιο συγκεκριμένα, στην περιοχή απαντάται το Sideritis raeseri, ένα είδος τσαγιού, η εξάπλωση του οποίου περιορίζεται στο δυτικό τμήμα της Βαλκανικής χερσονήσου. Συναντάται στις ορεινές περιοχές των Πρεσπών με υψόμετρο από 1000 – 2000 μέτρα, σε βραχώδη ξηρά εδάφη και σε λιβάδια ασβεστολιθικών βιοτόπων.
Η επιστημονική ονομασία του γένους sideritis, που περιλαμβάνει περίπου 150 διαφορετικά είδη, προέρχεται από την ελληνική λέξη «σίδηρος» ακριβώς λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σ’ αυτό το στοιχείο. Αυτό το ιδιαίτερο είδος έχει φαρμακευτικές ιδιότητες που αξιοποιούνται από την παραδοσιακή ιατρική στην αντιμετώπιση της βρογχίτιδας, στην ανακούφιση του κοινού κρυολογήματος, αλλά και στην καταστολή του εμφυσήματος των πνευμόνων.
Δυστυχώς, αυτές οι θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού, οδηγούν στην αλόγιστη, δίχως έλεγχο και κανόνες, συλλογή του. Ο αριθμός των συλλεκτών είναι άγνωστος, αφού είναι παντελής η έλλειψη συστήματος αδειοδότησης, ενώ η άγνοια και οι λαθεμένες πρακτικές (όπως λ.χ. το ξερίζωμα των φυτών) οδηγούν σε σημαντική μείωση των πληθυσμών του και κατά συνέπεια σε διατάραξη των οικοτόπων.
Η ορθή συλλογή θα πρέπει να γίνεται κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας του τον Ιούνιο και Ιούλιο, ως εξής: Κόβουμε μόνο το στέλεχος με τα άνθη, χρησιμοποιώντας κοφτερή λεπίδα ή ψαλίδι, πάνω από το ξυλώδες τμήμα του φυτού, αφήνοντας παράλληλα τουλάχιστον το 1/3 με καλά ανεπτυγμένους ανθοφόρους βλαστούς (ή δυο στελέχη ανά άτομο). Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται ο πολλαπλασιασμός του μέσω των σπόρων. Εξίσου σημαντική είναι και η αποθήκευσή του, η οποία θα πρέπει να γίνεται μέσα σε βαμβακερές ή χάρτινες σακούλες, απαραιτήτως στεγνές και καθαρές και εν συνεχεία να φυλάσσεται μακριά από τον ήλιο, την υγρασία και τη σκόνη.
Για την αποτελεσματική προστασία του είδους, πρόσφατα ολοκληρώθηκε Σχέδιο Δράσης με τη συνεργασία επιστημόνων και από τις τρεις χώρες.
Η ελληνική συμμετοχή ανήκει στον δασολόγο Γεώργιο Φωτιάδη, πλαισιωμένο και από διάφορους επιστήμονες και τοπικούς παράγοντες. Το Σχέδιο παρουσιάστηκε σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε ειδικά για αυτό το σκοπό από το Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Πρεσπών στο Θεματικό Κέντρο Πληροφόρησης της Πύλης. Εκεί συζητήθηκαν θέματα που αφορούσαν την παρούσα κατάσταση για το τσάι του βουνού στην περιοχή των Πρεσπών, τις υφιστάμενες απειλές, τις προδιαγραφές για την καλλιέργειά του στην περιοχή, καθώς και τις ωφέλειες που θα προκύψουν.
Το Σχέδιο υλοποιήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος GEF/ UNDP «Ολοκληρωμένη Διαχείριση Οικοσυστημάτων στη Λεκάνη των Πρεσπών σε Αλβανία, ΠΓΔΜ και Ελλάδα».
